ཁམས་ཀྱི་བརྡ་དོན་ལ་རགས་ཙམ་དཔྱད་པའི་ཟིན་ཐོ།

 ང་ཚོ་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་ལོ་རྒྱུས་ནི་གཞི་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་གཏིང་ཟབ་པ་ལ་སོགས་གཞན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་མི་འདྲ་བར་དཔག་དཀའ་བའི་གནས་སུ་མངོན་བཞིན་ཡོད་པས།  དེང་སང་དཔེ་གཞུང་ཕན་ཚུན་གཤིབ་བསྡུར་གྱི་ཞིབ་འཇུག་དང་། ས་འོག་གི་དུར་ས་བསྔོགས་ནས་མཐའ་སྡོམས་བསྡུ་བ། གནའ་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་རྒྱུན་ལོན་མེད་པར་ཤོག་ཐོག་རྐྱང་པས་ཞིབ་དཔྱད་བྱེད་པ། དེང་མིའི་བསམ་ཚོད་དང་སྦྱར་ནས་སྔར་མའི་ལོ་རྒྱུས་གླེང་བ་སོགས་ནི་ཕྱི་ནང་གང་སར་གཞི་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཞིག་འཕེལ་བཞིན་ཡོད། ཁ་ཕྱོགས་དེ་གཅིག་པུས་སྤྱིར་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་། སྒོས་སུ་བོན་རང་གཞུང་གི་ལོ་རྒྱུས་ངོ་མའི་ཞལ་རས་མཇལ་ཐུབ་རྒྱུ་ཆེས་དཀའ་བའི་གནད་ཞིག་གྱར་བར་མ་ཟད་མདོར་བསྡུས་ན་དཔྱད་པ་ཡ་མ་ཟུང་ཞིག་གིས་གནའ་བོའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཞབས་ཕྱི་དང་ཞབས་འདྲེན་ཅི་ཡོང་ཆ་མེད། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དུ་མ་ཞིག་སྒྲུང་དང་བརྫུས་ནས་མཆེད་ཡོད་ལ། ལ་ལ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསམ་བློས་སླད་ནས་འཕེལ་ཡོད། འགའ་རེ་ཇི་བཞིན་བཤད་མི་ཕོད་པར་གསང་སྦས་ཚུལ་དུ་ཡིབས་ཡོད།  འགའ་རེ་དར་ནུབ་ཀྱི་ཀྱག་ཀྱོག་རིང་མོ་ཞིག་བརྒྱུད་ནས་དར་ཡོད་ནའང་། ང་ཚོའི་བོན་གཞུང་ཕལ་ཆེར་བའི་ཕུག་ནི་གཏེར་སྟོན་ཚུན་ནས་དངོས་སུ་དར་བའི་དཔྱད་སྡོམས་ལ་དེང་སང་བདེན་ཕྱོགས་སུ་རློམས་བཞིན་ཡོད།  འོན་ཀྱང་བོན་གྱི་གཏེར་དཔེ་ལ་སྔར་མོའི་དུས་ཚོད་གཉན་འཕྲང་ནང་ས་འོག་དང་བྲག་ཕུག་སོགས་ལ་སྲུང་སྐྱོབས་ཆེད་དུ་སྦས་ནས་ཕྱིས་སུ་དེ་དག་ཕྱིར་བཏོན་པ་དང་གཞན་གྱིས་རྙེད་པ་ལ་གཏེར་སྟོན་ཟེར་བ་དེ་འདྲ་ཡོད་པས་ཐམས་ཅད་གཅིག་པར་བརླམས་ནས་བཤད་ན་རྗེས་རབས་ཚོ་ལོག་ལམ་དུ་མི་འཁྲིད་པའི་ངེས་པ་མེད།  དེ་བརྟེན་ལོ་རྒྱུས་ངོ་མ་ཞིག་འཆད་དགོས་ན་གནའ་དཔེ་དང་སྔར་མིའི་བསམ་ཚོད་ཅི་ཡོད། ས་འོག་ནས་རྙེད་པའི་གནའ་རྫས། སྐབས་དེའི་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་གཞན་པ་སོགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཆ་མང་པོ་ཞིག་འཛོམས་ནས་གླེང་ཚེ་རིན་ཐང་ཡོད་ངེས། དེ་མིན་དགེ་མེད་སྡིག་མེད་ལྟ་བའི་ཆོས་མེད་རིང་ལུགས་ཀྱི་དཔྱད་སྟངས་དང་།  དཔང་རྟགས་མི་རྙེད་ཚེ་ཡོད་པར་མི་འདོད་པའི་ཚན་རིག་ལམ་ལུགས། ས་འོག་གི་གཏེར་རྫས་རྐྱང་འདེད་བྱེད་པའི་དེང་དཔྱད་རིང་ལུགས། རྒ་བོའི་རྡོ་སྲེག་སྤང་ཚུལ་གྱི་ཆོས་ཞེན་རིང་ལུགས། རྙིང་ཚད་ལྷ་རུ་ལྟ་ཞིང་གསར་དར་འདྲེ་རུ་ལྟ་བའི་རྙིང་ཞེན་རིང་ལུགས། དངོས་བདེན་ཇི་བཞིན་མི་གཙོ་བའི་དབང་འཛིན་རིང་ལུགས་སོགས་ཀྱི་འཐེན་ཕྱོགས་ཡོངས་སུ་དོར་ནས་གནའ་མི་སྤྱི་འགྲོས་དང་དོན་དངོས་ལ་དཔགས་པའི་ལོ་རྒྱུས་འཆད་རྒྱུ་ནི་དོན་སྙིང་ཅན་ཅིག་ཅི་ནས་མིན།

 དང་པོ།  ཁམས་ཀྱི་ཐ་སྙད་ལས་འཕྲོས་བཤད་འགའ།

འདིར་སྐབས་སུ་བབ་པའི་ཁམས་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་ནི་ང་ཚོས་རྒྱུན་དུ་བཀོལ་བའི་བོད་ཀྱི་བརྡ་རྙིང་མིང་ཚིག་ཅིག་ཏུ་ཁས་འཆེས་ཆོག་པ་ཡིན། རྨང་གཞི་ཚིག་འདི་ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་དཔྱད་རིན་ཡོད་པའི་ཚིག་གལ་གནད་ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད་ཆོས་འཇིག་གང་གི་ཐད་ནས་གཞིག་ན་ཐ་སྙད་འདིས་སྐད་རིགས་སོགས་གང་གི་ཐད་ནས་གནས་བབ་ངེས་ཅན་ཞིག་བཟུང་ཡོད། སྐད་རིགས་གཞན་ནས་འདིའི་སྐད་དོད་གང་ཞིག་འབྱུང་མིན་རིམ་པར་ཞུས་ན། དང་པོ་ཞང་སྐད་དུ།(1) མཛོད་ཕུག་ལྟར་ན་(ཁུམ)དང་(ཁུམ་ཞི)གཉིས་འབྱུང་གི་ཡོད། བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ན་ཁམས་ཞེས་པའི་དོད་ཡིན། དེ་བཞིན (མི་ཁིར་ཁུམ) ཁོར་ཡུག་ཁམས། (དྲུང་མི་ཁུམ) འབྱུང་བའི་ཁམས། (ཏི་ངོར་ཁུམ)དངོས་པོའི་ཁམས། (མི་སྔོན་ཁུམ) དངོས་མེད་ཁམས། (ད་དོད་དྲུང་མུ་ཁུམ)རིན་ཆེན་འབྱུང་བའི་ཁམས། (ཡར་ལ་ཁུམ)དབང་པོའི་ཁམས། (ཁྲི་ཙན་ཁུམ) སེམས་ཅན་ཁམས། (གླང་སྒྱུར་ཁུམ) སྒྲ་འགྱུར་ཁམས། (སད་ཁུམ) ལྷ་ཁམས། (སད་མིན་ཁུམ)ལྷ་མིན་ཁམས་ཞེས་འབྱུང་བ་ཡིན།  གཞུང་དེའི་ནང་སྐབས་འགར་ཁམས་ལ་སྐད་དོ་གསུམ་འབྱུང་གི་ཡོད།  དང་པོ། (ཁུམ) གཉིས་པ། (ཁམ) གསུམ་པ། (ཁམས) ཞེས་བོད་དང་འདྲེས་མར་མངོན། དོན་དངོས་གཞུང་དེར་ཞང་ཚིག་ལ་ཁུམ་ཞེས་པ་ཕོན་ཆེ་བ་དང་གཞན་གཉིས་རེ་ཙམ་ལས་མེད། ཞང་ཚིག་ངོ་མ་ཁུམ་འདི་ཡིན་སྙམ། གཞན་གཉིས་རིམ་འཕེལ་གྱི་གནས་ཚུལ་ཞིག་གམ་ཡང་ན་ནོར་འདྲེས་སོང་བ་ཞིག་ཡིན་སྲིད།རྒྱུ་མཚན་དེ་དག་ལ་གཞིག་ན་བོད་སྐད་དུ་བཀོལ་བའི་ཁམས་ཞེས་པ་ཞང་ཚིག་གི་ཁུམ་གཉིས་ཆེས་འབྲེལ་བ་ཞིག་ཡོད་དམ་སྙམ།   

གཉིས་པ་སཾསྐྲི་ཏའམ་ལེགས་སྦྱར་སྐད་དོད་དུ། (2) (དྷཱ་ཏུ)ཞེས་ཁམས་ཀྱི་སྐད་དོད་བསྟན་ཡོད། དེ་བཞིན། ( མ་ཧཱ་དྷཱ་ཏུ) ཁམས་ཆེན་པོ། (ཏྲི་དྷཱ་ཏུ) ཁམས་གསུམ། ( པཉྩ་དྷཱ་ཏུ) ཁམས་ལྔ། (ཀོཊ་ཊཱ་ར་ཛཱ) ཁམས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ། (སུ་ཁ་ར་ཏི) ཁམས་བདེ་བ། (ཀུ་ས་ལི)ཁམས་བདེ།  (ཨཱ་ནནྡ་ནཾ)  ཁམས་བདེ་འདྲི་བ། (སཾ་བྷཱ་ཥ་ཎཾ) ཁམས་བདེ་འདྲི་བ།  (ཏྲི་ལོ་ཀའི) འཇིག་རྟེན་གསུམ་མམ་ཁམས་གསུམ་ལྟ་བུ་འབྱུང་གི་ཡོད།   

གཉིས་པ། ཁམས་ཀྱི་ཁྱབ་ཚད་སྐོར།

“ཁམས”ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་ང་ཚོ་བོན་ཆོས་གཉིས་ཀའི་གཞུང་ནས་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ཀུན་གྱིས་མཐོང་ཆོས་སུ་གྱུར་བཞིན་ཡོད། དེའི་གོ་དོན་དང་ཚིག་གྲོགས་གང་ཞིག་དང་མཉམ་དུ་བཀོལ་མིན་ཐད་གནད་དོན་མང་པོ་ཞིག་གླེང་རྒྱུ་ཡོད།  ཐ་སྙད་འདི་ཡི་གོ་དོན་འཇུག་ས་གཅིག་ཏུ་མ་ངེས་པར་ཆེས་དུ་མ་ཞིག་ཡོད་ཏེ། རང་བཞིན།  ངོ་བོ། དངས་མ། སྙིང་པོ། གཤིས་ཀ།  རྣམ་འགྱུར། བསྐྱེད་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ། གཟུགས་དབྱིབས། གནས་དང་ཡུལ་ལ་སོགས་ལ་འཇུག་པ་བཅས་ནི་ཆེས་རགས་བཤད་ཙམ་ཡིན་སྲིད།  ད་དུང་སྨན་གཞུང་དང་སྐར་ནག་རྩིས་སོགས་ནས་ཐ་སྙད་དེ་འབྱུང་གི་ཡོད། ནག་རྩིས་ལྟར། (3)འཇིག་རྟེན་འདི་རུས་སྦལ་གན་རྐྱལ་ལོག་པའི་སྟེང་དུ་ཆགས་པར་འདོད་ཀྱི་ཡོད། རུས་སྦལ་དེའི་མགོ་བོ་ལྷོ་དང་མཇུག་མ་བྱང་ལ་བསྟན་པར་འདོད། རུས་སྦལ་ཤ་ཁྲག་དྲོད་དབུགས་བཞི་ལས་འབྱུང་བཞི་སྲིད་པ་སྟེ། རུས་སྦལ་དེའི་ཤར་མཆིན་པའི་རྩ་ཁམས་ལས་འབྱུང་བ་ཤིང་སྲིད་ལ། དེར་ཤར་སྐར་བདུན་དང་སྟག་ཡོས་ཕུར་བུ་ཟིན་སོགས་དེ་རྣམས་ཀྱི་ཁམས་ཤིང་ཡིན། ལྷོ་སྙིང་གི་རྩ་ཁམས་ལས་འབྱུང་བ་མེ་སྲིད་ལ་དེར་ལྷོ་སྐར་བདུན། གཟའ། ལོ། སྤར་ཁ་གང་ཁེལ་རྣམས་ཀྱི་ཁམས་མེ་ཡིན།  ནུབ་གློ་བའི་རྩ་ཁམས་ལས་འབྱུང་བ་ལྕགས་སྲིད་པ། དེར་ནུབ་སྐར་བདུན་དང་། གཟའ། ལོ། སྤར་ཁ་གང་ཁེལ་རྣམས་ཀྱི་ཁམས་ལྕགས་སུ་བཞེད། བྱང་མཁལ་མའི་རྩ་ཁམས་ལས་འབྱུང་བ་ཆུ་སྲིད། དེར་བྱང་སྐར་བདུན་དང་། གཟའ། ལོ། སྤར་ཁ་གང་ཁེལ་རྣམས་ཀྱི་ཁམས་ཆུ་རུ་བཞེད། མཚམས་བཞིར་མཚེར་པའི་རྩ་ཁམས་ལས་འབྱུང་བ་ས་སྲིད། དེར་མཚམས་སྐར་བདུན་དང་། གཟའ། ལོ། སྤར་ཁ་གང་ཁེལ་རྣམས་ཀྱི་ཁམས་ས་རུ་བཞེད།

ཡང་ནག་རྩིས་ལྟར། (4)གནའ་བོའི་མི་ཡི་རིགས་སམ་རུས་ཁམས་ངོས་འཛིན་སྐབས། རུས་ཆེན་སྡེ་ལྔ་སྟེ། ཀེག་ཤིང་ཁམས། ཇི་མེ་ཁམས།  ཀུང་ས་ཁམས། ཤང་ལྕགས་ཁམས། འུ་ཆུ་ཁམས། ཞེས་གང་ཟག་སོ་སོར་ལུས་ངག་གི་རྩོལ་བ་དང་། བསམ་གཞིག་བྱ་སྟངས་སྐོར་ལ་དཔྱད་ནས་རུས་ཁམས་ངོས་འཛིན་སྟངས་སྐོར་བསྟན་ཡོད། ཡང་ནག་རྩིས་ནས་སྲོགས་ཁམས།  དབང་ཁམས།  ལུས་ཁམས།  རླུང་ཁམས། ཞེས་གང་ཟག་སོ་སོའི་སྲོག་ལུས་དབང་རླུང་སོགས་ལ་ཁམས་ཀྱི་ཐ་སྙད་བརྩི་ཚུལ་ཡོད། གོང་བཤད་ཀྱི་ཁམས་ཐམས་ཅད་དམ་ཡང་ན་རེ་འགའི་ཁམས་ཤིང་ཡིན་ན། ལྕགས་ཀྱིས་རང་ལ་གནོད་པ་དང་། ས་ཡིས་རང་ལ་གྲོགས་སམ་བསྐྱེད་པར་བྱེད་པ།  མེ་ལ་རང་གིས་སྨིན་པར་བྱེད་པ། ཆུ་ཡིས་རང་ཉིད་བསྐྱེད་པར་བྱེད་པ་སོགས་མ་བུ་དགྲ་གྲོགས་ཀྱི་གནད་དུ་མ་བརྩིས་ནས་དགེ་སྐྱོན་གྱི་དབྱེ་རྒྱུ་ཡོད། དེ་བཞིན་གནམ་ལོའི་ཁམས་ལྕགས་ཡིན་ན་ཤིང་ཁམས་ལོ་པ་ལ་གནོད་པ་དང་གཞན་ལ་ཕན་གྲོགས་བྱེད་པ་སོགས་སྣང་།  སྲོག་ཁམས་བཟང་མིན་ནི་གཙོ་བོ་སྲོག་ལ་ཉེན་ཁ་ཆེ་མིན་བལྟ་ལ། དེ་བཞིན་དབང་ཁམས་བཟང་མིན་ལོ་དེར་དབང་ཐང་དར་གུད་ཆེ་མིན། ལུས་ཁམས་བཟང་མིན་ནི་ལུས་ལ་གནོད་འཚབ་ཆེ་ཆུང་། རླུང་ཁམས་བཟང་མིན་ཡང་རླུང་རྟ་དར་མིན་གྱི་གནད་ཡོད་སྐད། གང་ཟག་དེའི་རླུང་རྟའི་ཁམས་ཤིང་ཡིན་ན་ཤིང་ལྗང་བས་གང་ཟག་དེའི་རླུང་རྟ་བསྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ལ་དར་ལྗང་ཁུ་བསྒྲོན་ན་རླུང་རྟ་རྒྱས་པ་སོགས་ཕྱི་ནང་གི་གནད་དུ་མ་ཡོད་ཚུལ་བཤད། དེ་བཞིན་རླུང་རྟའི་ཁམས་མེ་དང་། ཆུ། ས། ལྕགས་སོགས་ཡིན་ན་སོ་སོའི་ཁ་དོག་མཐུན་པར་རླུང་རྟ་བསྒྲོན་ན་བཟང་བར་བཤད།

ཡང་སྨན་གྱི་འབུམ་བཞི་ལྟར་ན། (5)དུས་བཞིའི་རྩ་ལ་འབྱུང་ལྔ་ཁམས་ལྔ་ཕྱེ། ཞེས་པ། དཔྱིད་ཟླ་གསུམ་དེ་ཤིང་ཁམས་བཤད་པས་སྐབས་དེར་སྐྱེ་དངོས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་ཚན་ཤིང་བཞིན་ཆེ་བ་དང་མཆིན་རྩ་རྒྱུ་བའི་དུས་སུ་བལྟ་བར་བཤད། དབྱར་གསུམ་མེ་ཁམས་ཡིན་པས་དུས་སྐབས་དེར་མེ་བཞིན་ཚ་བ་འབྱུང་བའི་དུས་དང་སྙིང་རྩ་རྒྱུ་བའི་དུས་སུ་བལྟ་བ་བསྟན། སྟོན་གསུམ་ལྕགས་ཁམས་ཡིན་པས་སྐྱེ་དངོས་ཐམས་ཅད་སྨིན་ཤེད་ཡོངས་སུ་རྫོགས་ལ་ཐམས་ཅད་ལྕགས་བཞིན་སྲ་མཁྲེགས་ལྡན་ལ་གློ་རྩ་རྒྱུ་བའི་དུས་སུ་བལྟ་བ་བསྟན།  དགུན་གསུམ་ཆུ་ཁམས་བཤད་པས་ཡུལ་ལུང་དང་སྐྱེ་དངོས་རྣམས་འཁྱགས་ཀྱིས་བསྡམས་པ་དང་མཁལ་རྩ་རྒྱུ་དུས་བལྟ་ཞེས་བཤད། དུས་མཚམས་བཞི་ལ་ས་ཁམས་བཤད་པས་འབྱུང་བ་ས་ཤས་ཆེ་བ་དང་མཚེར་རྩ་རྒྱུ་དུས་བལྟ་ཞེས་གསལ་ཡོད་པས་ནག་རྩིས་ཀྱི་རི་སྦལ་ལས་འབྱུང་བཞི་གྱེས་ཚུལ་དང་ཅུང་མཚུངས།

ཡང་ནད་པའི་ལུས་སེམས་ཀྱི་ཁམས་ལ་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་སྐབས་དཔེར་ན། གཟི་བརྗིད་ལས། (6)འཆི་སོས་ཁམས་ལ་དཔྱད་པ་ཞེས་པ་དང་། འབུམ་བཞི་ལས། (7) ན་ཚུལ་རྒྱུ་རྐྱེན་དྲི་བའི་ཁམས་  བརྟག་དང་ཅེས། ཡང་དེ་ཉིད་ལས།   ཁམས་ལ་ལེགས་བརྟག་ཚིག་གི་དྲི་བ་ཡིས། ཞེས་གཟི་བརྗིད་དང་འབུམ་བཞི་ནས་བསྟན་པ་འདི་གཉིས་ནང་དོན་ཕལ་ཆེར་མཚུངས་ཞེས་བརྗོད་ཆོག འདི་དོན་ཧ་ལམ་ནད་པའི་ལུས་ཁམས་དང་རྩ་ཁམས་འཕར་ཚད་དབུགས་འབྱིན་རྔུབ་མཉམ་མིན། ཆུ་བུར་མིག་གི་ཁམས་སོགས་ལ་སྨན་པས་དྲི་བརྡ་བྱས་ཏེ་ལེགས་པར་དཔྱད་རྗེས་ནད་པ་འཆི་སོས་ལ་སོགས་ཀྱི་ཁ་དམར་བཏགས་པའི་ཚུལ་བསྟན་པ་ངེས། ད་དུང་གཟི་བརྗིད་དེབ་༢ཨང་༣༩༥ལས་ཀྱང་། དཔྱད་ལ་རྩ་ལ་ཆུ་དང་ཁམས། རྩ་ལ་ལྟ་ཞིང་ཆུ་ལ་བརྟག  ཁམས་ལ་དཔྱད་ཅིང་ཐིག་པར་བྱ་ཞེས་གསལ་བ་དང་བསྟན་དོན་གཅིག་ཏུ་བབ་པར་ངེས།

ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་གཞི་ལམ་འབྲས་གསུམ་ལ་ཁམས་ཞེས་ཐ་སྙད་འདོགས་ཚུལ་ནི།  གཞི་ཡི་ཁམས། (8)ལམ་གྱི་ཁམས། འབྲས་བུའི་ཁམས་ཞེས་དང་།  ཡང་ཁམས་བརྒྱད་ནི་སྲིད་པའི་ཁམས། (9)རྒྱུན་གྱི་ཁམས། སྣང་བའི་ཁམས། སྟོང་པའི་ཁམས། སོ་སོར་གསལ་བའི་ཁམས། རང་རིག་པའི་ཁམས། ཀློང་ཆེན་དབྱིངས་ཀྱི་ཁམས། མཉམ་པ་ཉིད་ཀྱི་ཁམས་བཅས་བརྒྱད་ལ་གཞི་ལམ་འབྲས་གསུམ་སྦྱར་བས་ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་འབྱུང་། དེ་བཞིན་བརྗོད་བྱ་ཁམས་སྟོན་པའི་དཔེ་གཞུང་ལ་འཇུག་པ་སྟེ། ཁམས་ཆེན་དུམ་པ་བཅུ་དྲུག ཁམས་རྩ་རྣམ་ངེས། ཁམས་བསྡུས་ཚིག་བཅད་མ་སོགས་ཡོད།

ཡུལ་དང་དབང་པོ་ཤེས་པ་སོགས་ལ་འཇུག་ཚུལ་ནི།(10) རྟེན་དབང་པོའི་ཁམས་དྲུག བརྟེན་པ་རྣམ་ཤེས་ཀྱི་ཁམས་དྲུག གཟུང་བ་ཡུལ་གྱི་ཁམས་དྲུག ཞེས་ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་བསྟན་ཏེ།

 ཡང་ཤེས་ཟིན་གྱི་ལུས་ཁམས་འཇུག་ཚུལ་ནི། མིག་གི་ཁམས། མིག་གི་སྐྱེ་མཆེད། མིག་དབང་གཟུགས་ཅན་པ་གསུམ་ཡིན་ཆ་མཉམ། དེ་བཞིན། ལུས་ཀྱི་ཁམས། ལུས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད། ལུས་དབང་གཟུགས་ཅན་པ་གསུམ་ཡིན་ཆ་མཉམ་ཞེས་གསུངས། ད་དུང་འཇིག་རྟེན་གྱི་དམངས་ཁྲོད་དུ་ཐ་སྙད་དེ་བཀོལ་ཚུལ་ནི།  ཚེ་སྲོག་གི་བཅུད་མདངས་ཀྱི་ཚབ་མཚོན་དུ་སྐུ་ཁམས་བཟང་ཞེས་དང་། སྐུ་ཁམས་བདེ།  ལུས་ཀྱི་འབྱུང་བཞི་ཆ་སྙོམས་པ་སོགས་ལ་སྐུ་ཁམས་བདེ་ཞེས་བརྗོད་ཆོག

བསྐྱེད་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུར་འཇུག་པ་སྟེ། དཔེར་ནི་ཕོ་མོའི་ས་བོན་ལ་ཁམས་དཀར་དམར་གཉིས་སུ་བཞེད་ནས། སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་ཕ་ཡིན་ལ། སྨིན་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་ནོ། ཞེས་པ་གང་ཟག་གདོས་ལུས་གྲུབ་དགོས་ན། ཕ་ཡི་ཁམས་དཀར་པོ་ལས་གཙོ་ཆེར་གང་ཟག་དེའི་རུས་པ་དང་རྐང་ཚིལ་སོགས་འགྲུབ་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་གཙོ་བོ་ཡིན་པ་དང་། མ་ཡི་ཁམས་དམར་པོ་ནི་གང་ཟག་དེའི་ཤ་ཁྲག་གཉིས་གཙོ་བོ་གྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཆ་ནས་དེ་གཉིས་མཉམ་འདྲེས་དང་དྲོད་གཤེར་ལ་སོགས་རྒྱུ་རྐྱེན་རན་ཚོད་ལས། ནར་ནར་པོ་དང་ཏུར་ཏུར་པོ། གོར་གོར་པོ་སོགས་རིམ་བཞིན་འཕེལ་བསྐྱེད་ཀྱི་རྣམ་པ་འབྱུང་ཚུལ་གསལ་ཡོད།

ཕྱག་སྲོལ་དང་གཟུགས་དབྱིབས་ལ་འཇུག་པ་སྟེ་དཔེར་ན་བྲིས་ཁམས་ཞེས་པ།  བྲིས་ཚུགས།  བྲིས་ལུགས་བྲིས་ཁམས་གསུམ་དོན་གཅིག་པར་ངེས། གཟབ་ཚུགས། ཚུགས་རིང་། ཚུགས་མ་འཁྱུག དེ་བཞིན་ཁྱུང་པོ་གཡུ་ཁྲིའི་ལུགས། མ་ནུའི་ཁམས། ཕྲ་ཁམས། ག་གཟི་ཁམས།  སྟ་རེའི་ཁམས། ཞེས་དང་། འབྲུ་མའི་ཡིག་གཟུགས་ལ་ཁྱད་བོན་དུ་མ་ཞིག་ཚང་དགོས་ཚུལ་ནི།   ལྷུ་རུས་ཚུག་གསུམ།  ལི་ཁམས་ཟག་གསུམ། དཀར་ཆ་ནག་གསུམ་ཞེས་ཚང་དགོས་ཚུལ་བཤད་ཡོད།

གནས་དང་ཡུལ་ལ་འཇུག་པ།(11) ཞིང་ཁམས། དག་པའི་ཞིང་ཁམས།  ཞིང་ཁམས་གསུམ། འདོད་ཁམས།    གཟུགས་ཁམས།  གཟུགས་མེད་ཁམས་ཞེས་དང་།  གཡེན་ཁམས་སོ་གསུམ།  གཟུགས་ཁམས་གནས་རིག་བཅུ་བདུན།  ཁམས་གསུམ་འཁོར་བའི་ས་དགུ། དམྱལ་ཁམས་བཅོ་བརྒྱད། 

 བོད་ཁམས་དང་། མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ།  ཁམས་ཁུལ་ནས་དར་བའི་ཕྱག་སྲོལ་ལྟ་བུ།

ཡང་ཁམས་ཞེས་པ་བསམ་གཞིག་བྱ་སྟངས་དང་གཤིས་ཀ་ལའང་འཇུག་སྟེ། ཁོ་དང་ངེད་གཉིས་སེམས་ཁམས་མཐུན་ཀྱང་། ཁྱོད་དང་ང་གཉིས་སེམས་ཁམས་མི་མཐུན་ལྟ་བུ། དཔེར་ན་ཁོ་ནི་དཔེར་གསར་ལ་དགའ་བ། ང་ནི་རྙིང་སྲོལ་ལ་དུང་བ།  ང་ནི་ནམ་རྒྱུན་ཁུ་སིམ་དུ་འདུག་འདོད་པ། ཁྱོད་ནི་གཞན་དང་འབྲེལ་འདྲིས་དང་ལབ་གླེང་དགའ་བ། ང་ནི་མཆོད་སྦྱིན་ལ་དུང་བ། ཁྱོད་ནི་གསོག་འཇོག་ལ་བརྩི་བ།  ང་ནི་ཕྱི་མའི་དོན་གཉེར་གཙོ་བ། ཁྱོད་ནི་ཚེ་འདིའི་མིང་གྲགས་རྒྱས་སྤྲོས་གཉེར་བ། མདོར་ན་སེམས་ཅན་ལ་ཁམས་དང་མོས་པའམ་ཡང་ན་ལས་སྣང་སོ་སོར་ཡིན་པས་ཐམས་ཅད་སེམས་ཁམས་གཅིག་པར་ཡོང་མི་སྲིད་དེ། སྟོན་པས་ཇི་སྲིད་འདུ་ཤེས་ཡོད་ཀྱི་བར་དེ་སྲིད་ཐེག་པའི་གྲངས་ལ་ཐོག་མཐའ་མེད་ཅེས་གང་ཟག་སོ་སོའི་མོས་ཁམས་དང་། ལྟ་ཚུལ། གཤིས་ཀ། ལས་སྣང་མི་གཅིག་པ་ཤ་སྟག་འབྱུང་ཚུལ་བསྟན་པ་ཡིན། ཐ་ན་ཁྱིམ་མི་དང་གཟའ་ཚོ་ཕན་ཚུན་བར་སེམས་ཁམས་མི་མཐུན་པས་དཀའ་ངལ་དུ་མ་འཕྲད་དང་འཕྲད་བཞིན་ཡོད་པ་མངོན།  

ཁམས་ཆེན་པོ་ཞེས་པའི་དོན་ནི། སྤྱིར་སེམས་སྟོབས་དང་སྟོབས་འབྱོར། དབང་ཤུགས་ཆེ་བ་སོགས་ལ་འཇུག་པ་ཡིན་ཏེ། རྒྱལ་པོ་དེ་ཁམས་ཆེན་པོ་མངོན། སྡེ་དཔོན་དེ་ཁམས་ཆེ་ལྟ་བུ།  ཡང་གཞི་ལམ་འབྲས་གསུམ་གྱི་བདག་ཉིད་ཁམས་བརྒྱད་ཀྱི་མིང་གཞན་ཏེ། ཁམས་ཆེན་པོ་བརྒྱད་དང་མཚོན་བྱེ་ཞེ་ལྔ་ལྟ་བུ།

རང་བཞིན་ལ་འཇུག་སྟེ།  ཉི་མ་མེ་ཡི་ཁམས།  ཟླ་བ་ཆུ་ཡི་ཁམས་ཞེས་སོགས་གསུང་ཡོད།  ད་དུང་ཏི་སེའི་དཔེ་ཚོག་དེབ༡༢མཛོད་ཕུག་ཨང་༣༢ལས།  རྣམ་ཤེས་ཁམས་ཀུན་སེམས་ཀྱི་དབྱིངས། ཆུ་ཡི་ཁམས་ཀུན་སེམས་ཀྱི་དབྱིངས། རླུང་གི་ཁམས་ཀུན་སེམས་ཀྱི་དབྱིངས།  མེ་ཡི་ཁམས་ཀུན་སེམས་ཀྱི་དབྱིངས།  ས་ཡི་ཁམས་ཀུན་སེམས་ཀྱི་དབྱིངས། ནམ་མཁའི་ཁམས་ཀུན་སེམས་ཀྱི་དབྱིངས་ཞེས་གསལ་ཡོད། དོན་དངོས་ནས་བཤད་ན་ས་ཆུ་མེ་རླུང་རྣམས་ཀྱི་ཁམས་ནི་རང་བཞིན་དང་གཤིས་ལུགས་ལ་འཇུག་ཚུལ་བསྟན་ཡོད། ཡང་རྗེ་ཡི་མཛོད་འགྲེལ་༢༦༨དེབ་སྨན་དགོན། དབུགས་ནི་རླུང་སྟེ་ཁམས་གསུམ་འཁོར། དྲོད་ནི་མེ་སྟེ་ཁམས་གསུམ་འཁོར། ཁྲག་ནི་ཆུ་སྟེ་ཁམས་གསུམ་འཁོར། ཤ་ནི་ས་སྟེ་ཁམས་གསུམ་འཁོར། ཞེས་དབུགས་ནི་རླུང་གི་ཁམས་སམ་དེའི་རང་བཞིན། དྲོད་ནི་མེ་ཁམས་སམ་མེ་ཡི་རང་བཞིན། ཁྲག་ནི་ཆུ་ཡི་ཁམས་སམ་ཆུ་ཡི་རང་བཞིན། ཤ་ནི་ས་ཡི་ཁམས་སམ་ས་ཡི་རང་བཞིན་ཡིན་པ་བསྟན། དེ་དང་ཕྱོགས་མཚུངས། མཁན་མ་ཆུ་ཡི་ཁམས།  གློ་བ་དབུགས་ཀྱི་ཁམས། མཚེར་པ་ས་ཡི་ཁམས།  མཆིན་པ་པ་མེ་ཡི་ཁམས། སྙིང་ནམ་མཁའི་ཁམས་ཞེས་གསལ་ཡོད།

འབྱུང་བ་འཇིག་ཚུལ་དང་སྡུད་ཚུལ་སྐོར་འདི་བཞིན་འབྱུང་སྟེ། ངོ་སྤྲོད་གསེར་གྱི་མེ་ལོང་༨༢༩ལས། ཕྱི་འབྱུང་བ་ས་འཇིག ནང་མཚེར་པའི་རྩ་བསྡོག ཕྱི་འབྱུང་བ་ཆུ་འཇིག ནང་མཁལ་མའི་རྩ་བསྡོག  ཕྱི་འབྱུང་བ་མེ་འཇིག    ནམ་མཆིན་པའི་རྩ་བསྡོག ཕྱི་འབྱུང་བ་རླུང་འཇིག ནང་གློ་བའི་རྩ་བསྡོག ཕྱི་འབྱུང་བ་ནམ་མཁར་འཇིག  ནང་སྙིང་གི་རྩ་བསྡོག་ཞེས་གསལ་ཡོད། སྙན་སྒྲོན་༤༡༧ལས།  མཚེར་པ་ས་ཁམས་ཉམས་ལུས་ཀྱིས་རེག་བྱ་མི་ཚོར། མཁལ་མ་ཆུའི་ཁམས་ཉམས་རྣ་ཡིས་སྒྲ་མི་ཐོས། མཆིན་པ་མེའི་ཁམས་ཉམས་ལྕེ་ཡིས་རོ་མི་ཚོར། གློ་བ་རླུང་ཁམས་ཉམས་སྣ་ཡིས་དྲི་མི་ཚོར།  ཙི་ཏ་ནམ་མཁའི་ཁམས་ཉམས་མིག་གིས་གཟུགས་མི་མཐོང་། ཞེས་གསལ། དེ་བཞིན། ས་ཡི་ཁམས་སྡུད་ནས་ཆུ་ལ་ཐིམ།  ཆུ་ཡི་ཁམས་སྡུད་ནས་མེ་ལ་ཐིམ།  མེ་ཡི་ཁམས་སྡུད་ནས་རླུང་ལ་ཐིམ། རླུང་གི་ཁམས་སྡུད་ནས་རྣམ་ཤེས་ལ་ཐིམ་ཞེས་གསལ། ཞིབ་ཕྲ་གཞན་དུ་གཟིགས། ཡང་གོང་བསྟན། སྙིང་ནམ་མཁའི་ཁམས། ཞེས་དང་། ནམ་མཁའི་ཁམས་ཀུན་སེམས་ཀྱི་དབྱིངས།ཞེས་དང་། ཕྱི་འབྱུང་བ་ནམ་མཁར་འཇིག  ནང་སྙིང་གི་རྩ་བསྡོག་ཞེས་པའི་ལུང་འདི་དག་གིས་སེམས་ནམ་མཁར་དང་གཙོ་བོར་འབྲེལ་བ་བསྟན་སྟེ། དོན་དངོས་ལ་ནམ་མཁའ་དང་སེམས་བར་འབྲེལ་བ་ཟབ་པོ་ཞིག་མངོན་ཏེ། དཔེར་ན། འཚོ་བའི་གོམས་གཤིས་ནང་དུ། གནམ་འཐིབ་པ་དང་རླུང་དམར་བུ་ཡུག་འཚུབས་སྐབས་སེམས་ཀྱང་རང་བཞིན་གྱིས་སྡུག་སྣང་འབྱུང་བ་དང་། ཡི་མུག་པ། འཐིབ་པ་སོགས་འབྱུང་ལ།  གནམ་གཤིས་ནུབ་ངོས་ནས་སྔོ་གཡའ་དག་པ་དང་། དྭངས་སང་ངེ་ལ་སོགས་གོང་གི་ལྡོག་ཕྱོགས་འབྱུང་སྐབས་སེམས་ལ་རང་བཞིན་གྱིས་སྤྲོ་བ་བརྟས་པ། སྣང་བ་དྭངས་བ། རིག་པ་གསལ་བ། དགའ་སྣང་འབྱུང་བ། ལུས་འཕག་ཚག་རྒྱག་པ་ལ་སོགས་ཅི་ཡང་འབྱུང་སྲིད། དེ་བཞིན་འབྱུང་ཁམས་ཤས་ཆེ་ཆུང་གིས་ལུས་སེམས་ཁྲག་དབུགས་སོགས་ལ་འགྱུར་བ་དེ་བཞིན་འགྲོ་བ་རེད།  དཔེར་ན།  དུས་མིན་གཉིད་ཧུར་དུས་གནམ་གཤིས་སྡུག་པའི་ལྟས་དང་། པུས་མོ་གཟུག་གཟེར་ལངས་དུས་ཆར་ཆུ་འབབ་པའི་ལྟས་སོགས་དུ་མ་ཡོད། དེ་དག་ནི་སྣོད་བཅུད་རྟེན་འབྱུང་གི་འབྲེལ་བ་མངོན་དུ་བསྟན་བཞིན་པ་ལས་གཞན་མིན།

ཡང་སྲིད་པའམ་ཡོད་པའི་ཆ་དང་མེད་པའམ་འཇིག་སྟོང་གི་ཆ་ལ་ཁམས་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འཇུག་སྟེ། ཡོད་ཁམས་དང་མེད་ཁམས་ཤེས་བརྗོད་དེ། ཏི་སེ་དཔེ་ཚོགས་དེབ་༡༢མཛོད་ཕུག ཨང་༤ལས། རྒྱུ་ལྔའི་བཅུད་ལས་སྒོང་གཉིས་སྲིད། དཀར་ནི་འོད་དང་ཟེར་ལས་བརྡོལ། ཡོད་ཁམས་སྲིད་པའི་རྒྱལ་པོ་གསལ། ནག་ནི་མུན་དང་འཐིབ་ལས་བརྡོལ། མེད་ཁམས་སྟོང་པའི་རྒྱལ་པོ་གསལ། མེད་པར་དགའ་བའི་ཡོད་མི་སྦྱོར་ཞེས་གསལ།

སྤར་ཁ་བརྒྱད་ཀྱི་སོ་སོའི་ཁམས་ངོས་འཛིན་འདི་བཞིན་བསྟན་ཏེ། ནག་རྩིས་དེབ་སྨན་དགོན་ཨང་༩ལས། ལི་མེ་ཁོན་ས་དྭ་ལྕགས་ཁམས། ཁེན་གནམ་ཁམ་ཆུ་གིན་ནི་རི། ཟིན་ཤིང་ཟོན་རླུང་སྤར་ཁའི་ཁམས། གནམ་རི་རླུང་ཡང་ས་བསྡུས་པས། དོན་ལ་འབྱུང་བ་རྣམ་པ་ལྔའོ། ཞེས་གསལ།

ཡང་གཟའ་བརྒྱད་ཀྱི་སོ་སོའི་ཁམས་དང་རི་སྦལ་གྱི་ཤར་ལྷོ་གང་ལ་གནས་མིན་ངོས་འཛིན་ཚུལ་ནི། ནག་རྩིས་དེབ། སྨན་དགོན་ཨང་༡༥ལས། ཉི་མ་མིག་དམར་མེ་ཡི་ལྷོ། ཟླ་བ་ལྷག་པ་ཆུ་ཡི་བྱང་།  ཕུར་ཤིང་ཤར་ཏེ་སངས་ལྕགས་ནུབ།  སྤེན་པ་ས་ཡིན་མཚམས་ལ་དབང་།  ར་ཧུ་སྤྱི་ཁྱབ་འབྱུང་ལྔ་ཚང་།  ཞེས་གསལ།  

འདོད་ཆགས་ཞེ་སྡང་གཏི་མུག་ལས། རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་རིམ་བཞིན་གྱེས། ཞེས་པ་ལྟར།

སྤྱིར་གང་ཟག་རང་ཉིད་ལ་རྒྱུ་འདོད་ཆགས་ཤས་ཆེ་ན། (12)འབྲས་བུ་འདོད་ཁམས་སུ་སྐྱེ་བ་དང་། ནད་རླུང་ལྡང་བ། ཁམས་རླུང་ཤས་ཆེ་བ་ཡིན་པས། རྣམ་ཀུན་མནོ་སེམས་གཏོང་ཆེ་བ། རྣམ་རྟོག་ཚ་བ། ལུས་གཤོག་ཡང་བ། ཤ་སྐམ་པ་སོགས་ཕྱི་ནང་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་གནད་ཡོད། གང་ཟག་དེར་རྒྱུ་གཏི་མུག་ཤས་ཆེ་ན།   གཏི་མུག་ལས་གཟུགས་མེད་པའི་ཁམས་སུ་སྐྱེ་བ་དང་། ཡང་ཁམས་དྲུག་ལྡན་ཡིན་ན། ནད་མཁྲིས་པ་ལྡང་བ། ཁམས་ས་ཤས་ཆེ་བ།  མནོ་སེམས་གཏོང་ཆུང་བ།  རྣམ་ཀུན་ཧུར་སེམས་བྲལ་བ། ཉོབ་ཏོ་ཚ་བ། ཤ་རྒྱག་པ། གཉིད་ཆེ་བ་སོགས་ཀྱི་གནད་འབྱུང་གི་ཡོད། གང་ཟག་དེ་ལ་རྒྱུ་ཞེ་སྡང་ཤས་ཆེ་ན། ཞེ་སྡང་ཆེ་བས་གཟུགས་ཁམས་སུ་སྐྱེ་བ། ནད་བད་ཀན་ལྡང་བ། འབྱུང་བཞིའི་ཁམས་སྙོམས་པ། ལུས་སེམས་ཀྱི་བསམ་གཞིག་དང་རྩོལ་སྒྲུབ་སོགས་ཆ་མཉམ་པར་བཅས་འབྱུང་།   

རྩ་ཁམས་ཞེས་པ་གང་ཟག་སོ་སོར་འབྱུང་བའི་རྩ་ཁམས་ཆགས་སྟངས་སམ་ཡང་ན་རྩ་ཁམས་ཟུག་སྟངས། སེམས་ཁམས་འཁྱེར་སྟངས། རླུང་ཁམས་རྒྱུ་ལུགས། ལུས་ཁམས་ཆགས་ཚུལ་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་མི་འདྲ་བ་སྣ་ཚོགས་ཡོད་པས། གང་ཟག་སོ་སོར་སེམས་ཀྱི་མོས་ཕྱོགས་མི་འདྲ་བ་དང་།  མནོ་སེམས་གཞིག་སྟངས་མི་འདྲ་བ། རྩོལ་སྒྲུབ་དྲག་ཞན་མི་འདྲ་བ།  ལུས་ཁམས་ཡང་ལྗི་མི་འདྲ་བ།  སེམས་སྟོབས་ཆེ་ཆུང་མི་འདྲ་བ།  ལུས་ཟུངས་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་མི་འདྲ་བ། ཐ་ན་སྐུ་ལུས་རྒྱག་པ་དང་སྐམ་མིན་ལ་ཁྱད་འབྱུང་གི་ཡོད།

གསུམ་པ། ཁམས་ཀྱི་ནང་དོན་དང་མཇུག་བསྡུ་སྐོར།

མདོར་ན་ཁམས་ནི་མཚན་ཉིད་རིག་པས་ཁས་འཆེས་ཚུལ་ལྟར་ན་བོན་ནམ་བསམ་མནོའི་ཤེས་རྒྱུ་ཡོད་པའི་ཤེས་བྱ་ཐམས་ཅད་ལ་འཇུག་ཆོག་པ་ཡིན། དེ་ལྟར་ཡིན་ཚུལ་ནི། གཞི་དང་ལམ་འབྲས་འབུས་བུའི་ཁམས་ཞེས་པས། གནས་ལུགས་དང།  ས་ལམ་ཐམས་ཅད། འབྲས་བུ་ཐམས་ཅད་འདུས་ཡོད།  ཡང་ཁམས་དྲུག་ལྡན་ཅེས་པས། ནམ་མཁའ། འབྱུང་བ་བཞི། ཡེ་ཤེས་ཁམས་ཞེས་བསྟན། དེ་བཞིན་ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་ཅེས་པས། གཟུགས་སྒྲ་དྲི་རོ་རེག་བྱ་བོན་དང་།  དེ་འཛིན་ཤེས་པ་དྲུག དེ་དག་རྟེན་སའི་དབང་གཟུགས་དྲུག་བཅས་བསྟན། རྒྱ་ཆེ་ཁམས་ནི་གསུམ་གྱི་མཛོད་ཅེས་པ། སེམས་དང་དབང་པོ་གང་ཟག་གསུམ་བསྟན། ཡང་ཁམས་གསུམ་ཅེས་པས། འདོད་ཁམས། གཟུགས་ཁམས། གཟུགས་མེད་ཁམས་བཅས་གསུམ་བསྟན། ཡང་ཡོད་ཁམས་དང་མེད་ཁམས་ཅེས་པ་བསམ་བཟང་སྲིད་པ་འདོད་པ་དང་བསམ་ངན་བརླག་པར་འདོད་པ་བཅས་བསྟན།  མདོར་ན་ཐམས་ཅད་སྐྱ་སྔོ་གསེས་པ་ལྟ་བུ་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་སྤུངས་པ་མིན་ཀྱང་། ཁམས་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་ཆོས་དང་འཇིག་རྟེན་གང་ཐད་ནས་བཀོལ་སྤྱོད་འདྲ་མིན་ཞིག་བྱས་ཡོད་ཚུལ་སྐོར་གཞུང་སོ་སོ་ནས་གང་བཤད་པ་དང་ནང་དོན་ཅི་ཞིག་འབྱུང་མིན་སྐར་ལ་ཕྲན་བུ་ཞིག་བཤད་ཁུལ་བྱས་པ་ཡིན།

བྱེད་མཁན་གྱི་རྩོལ་སྒྲུབ་ལ་མི་ལྟོས་པར་རང་བཞིན་གྱི་སྲིད་པ་རྣམས་ལ་ཁམས་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འཇུག་པ་སྟེ་མཛོད་ཕུག་ནས། (13)ཅི་ཡང་བྱེད་པ་མེད་པ་ལ་རང་གི་མཚན་ཉིད་འཛིན་ཕྱིར་ཁམས་ཞེས་བསྟན་པའི་རང་བཞིན་ཡེ་སྲིད་རྣམས་ལ་རང་འབྱུང་གི་ཁམས་ཞེས་འགྲེལ་ཆོག་པར་སྙམ། ད་དུང་གཞུང་དེའི་ནང་ཁམས་ཀྱི་གོ་དོན་གཞན་ཅིག་བསྟན་པ་ནི། སྣང་ཞིང་སྲིད་པའི་ཁམས་འདིར་སྣོད་བཅུད་ཐམས་ཅད་སོ་སོར་མ་འདྲེས་པར་ཆེས་མང་ཞིང་རྒྱ་ཆེ་བ་ ཡོངས་སུ་ཐ་དད་གནས་ཤིང་བྱེད་ལས་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་ཞིག་གནས་པ་ལ་ཁམས་ཞེས་བཤད་དེ། མཛོད་ཕུག་ལས།(14) སྣང་སྲིད་མང་ཞིང་རྒྱ་ཆེ་ལ།  ཡོངས་སུ་ཐ་དད་འཛིན་ཕྱིར་ཁམས་ཞེས་སོགས་ཁམས་ཀྱི་གོ་ས་དུ་མ་ཞིག་ཡོད་ངེས། མདོར་ན།  སྤྱིར་ཁམས་ཞེས་པ་བསམ་མནོའི་ཤེས་རྒྱུ་ཡོད་ཚད་དང་། ངོ་བོ། རང་བཞིན། གཤིས་ཀ། དངས་མ། སོ་སོའི་ལྟ་བ་འཁྱེར་ཕྱོགས་སོགས་ལ་འཇུག་ཅེས་མཐའ་སྡོམས་འདི་ཞིག་བསྡུ་ཆོག་པར་སྙམ།

དཔྱད་གཞིའི་དཔེ་ཁུངས་སྐོར།

 (1)  ཏི་སེའི་དཔེ་ཚོགས་མཛོད་ཕུག་༡༧ལས།  །ཞང་སྐད་དུ། དིང་ཀུན་ད་དོད་དྲུང་མི་ཁུམ། ཞེས་པར། བོད་སྐད་དུ། ཀུན་བསྐྱེད་རིན་ཆེན་འབྱུང་བའི་ཁམས། ཡང་། ཏི་པྲ་རྦང་སྣིས་མུ་ཁིར་ཁམ། ཡང་གཞུང་དེའི་ཨང་༦༡ལས། རྐོ་ཀུན་གུ་ལིང་ཏི་རོག་ཁམས། ལུས་ནི་འབྱུང་བཞི་ཀུན་འདུས་ཁམས་ཞེས། གཞུང་དེར་ཞང་ཚིག་ལ་མི་འདྲ་བ་གསུམ་སྣང་།

(2) སམ་བོད་སྐད་གཉིས་ཤན་སྦྱར་དེབ། སི་ཁྲོན་པར་མ། ༤༡༩ལས་དང་།  ཡང་༣༧༠ལས།  ༣༧༣ལས་གསལ།

 (3) ནག་རྩིས་དེབ་སྨན་དགོན་ཅན། ཨང་༣ལས།  ཤར་ཕྱོགས་མཆིན་པའི་རྩ་ཁམས་ལ། འབྱུང་བ་ཤིང་སྲིད། ལྷོ་ཕྱོགས་སྙིང་གི་རྩ་ཁམས་ལས། འབྱུང་བ་མེ་སྲིད། ནུབ་ཕྱོགས་གློ་བའི་རྩ་ཁམས་ལས། འབྱུང་བ་ལྕགས་སྲིད། བྱང་ཕྱོགས་མཁལ་མའི་རྩ་ཁམས་ལས། འབྱུང་བ་ཆུ་སྲིད། མཚམས་བཞི་མཚེར་པའི་རྩ་ཁམས། ཞེས་བསྟན། ཡོད།  

(4)  ནག་རྩིས་དེབ་སྨན་དགོན་ཅན། ཨང་༥ལས། དང་པོ་ཀེག་ནི་ཤིང་ཁམས་དང་། ཇི་མེ་ཀུང་ས་ཤང་ལྕགས་ཁམས། འུ་ཆུ་རུས་ཆེན་ལྔ་རུ་གྲགས། དེ་དག་སོ་སོའི་ངོས་འཛིན་ནི། སྐད་འགག་གྲེ་འདར་ཀེག་ཤིང་ཁམས། སྒ་རིགས་ཡིན་ཏེ་ལུག་ལ་བླ། ཞེས་པ་ནས། མཆུ་སྡུད་མཆུ་འཛུམ་འུ་ཆུ་ཁམས། འགྲུ་རིགས་ཡིན་ཏེ་གཡག་ལ་བླ། དེ་རྣམས་རུས་ཆེན་སྡེ་ལྔ་ཡིན། ཞེས་གསལ།

(5)  ཏི་སེའི་དཔེ་ཚོགས་དེ་༥འབུམ་བཞི་༡༨ལས། དུས་བཞིའི་རྩ་ལ་འབྱུང་ལྔ་ཁམས་ལྔ་ཕྱེ། །ནད་མེད་མི་ལ་ངོ་མཚར་རྩ་བདུན་ལྟ་ཞེ་གསལ། 

(6) གཟི་བརྗིད་དེབ་༢་པ་ཨང་༣༤༧ལས། བོད་ལྗོངས་དཔེ་རྙིང་དཔེ་བསྐྲུན་ཁང་། དཔྱད་ལ་རྣམ་པ་བཞི་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་རྐྱེན་མཐོང་ལ་དཔྱད་པ། ངོས་འཛིན་རྩ་ལ་དཔྱད་པ། ཕན་གནོད་ཆུ་ལ་དཔྱད་པ། འཆི་སོས་ཁམས་ལ་དཔྱད་པ་ཞེས་གསལ་ཡོད།

(7)  ཏི་སེའི་དཔེ་ཚོགས་དེ་༥འབུམ་བཞི་༡༨ལས། ན་ཚུལ་རྒྱུ་རྐྱེན་འདྲི་བའི་ཁམས་བརྟག་དང་། ཁམས་ལ་ལེགས་བརྟག་ཚིག་གི་དྲི་བ་ཡིས་ཞེས་གསལ་ཡོད། 

(8) ཏི་སེའི་དཔེ་ཚོགས་དེབ་༡༠པ་ཁམས་སྡུད་ཚིག་བཅད་མ་ཨང་༦ལས། སྟོན་པས་རིན་ཆེན་གླིང་ལ་རྒྱུན་ཁམས་བཤད། ཁམས་ཆེན་བརྒྱད་ལ་རིན་ཆེན་རྒྱུ་ཡོད་དོ། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན་སྲིད་ལས་མི་འབྱུང་མེད། ཅེས་གསལ་ཡོད།

(9)  ཏི་སེའི་དཔེ་ཚོགས་དེབ་༡༠པ་ཨང་མངོན་རྟོགས་ལམ་རིམ་ཨང་༢༣༦ལས། སྲིད་པའི་ཁམས་ཉིད་རྒྱུན་ཁམས་ཉིད། དེ་ནས་སྣང་བའི་ཁམས་ཉིད་དང་། སྟོང་པའི་ཁམས་སུ་སྟོན་པ་དང་། སོ་སོར་རིག་པའི་ཁམས་ཉིད་དང་། ཀློང་ཆེན་དབྱིངས་ཀྱི་ཁམས་ཉིད་དང་། མཉམ་པའི་ཁམས་དང་དེ་རྣམས་བརྒྱད་ཅེས་བསྟན།

(10)  ཏི་སེ་དཔེ་ཚོགས་དེབ་༡༢མཛོད་ཕུག་ཨང་༢ལས། རྒྱ་ཆེ་ཁམས་ནི་གསུམ་གྱི་མཛོད་ཅེས། དབང་པོའི་ཁམས། ཤེས་པའི་ཁམས། སེམས་ཅན་གྱི་ཁམས། ཡང་རྗེ་ཡི་མཛོད་འགྲེལ་༢༦༢ དེབ་སྨན་དགོན། འབྱུང་དབང་པོའི་རྐྱེན་འཛོམ་པས། སེམས་ཅན་ཁམས་ནི་གསུམ་དུ་གནས། ཞེས་དང་།

(11) རྗེ་ཡི་མཛོད་འགྲེལ་༢༦༣ལས། མཚན་མ་གཟུགས་ལ་བརྟེན་པ་ཡི། ཁམས་ནི་བཅུ་བདུན་དག་ཏུ་གསལ་ཞེས་དང་།

ཡང་རྗེ་ཡི་མཛོད་འགྲེལ་༢༦༦ དེབ་སྨན་དགོན། གཟུགས་ནི་ཁམས་གསུམ་འཁོར་བ་སྟེ། གཟུགས་སུ་རུང་བའི་མཚན་ཉིད་འཛིན།  ཡང་རྣམ་ཤེས་ཁམས་གསུམ་འཁོར་བ་སྟེ། སོ་སོར་ཡུལ་གཅོད་མཚན་ཉིད་འཛིན་ཞེས་གསལ།

(12)  ཏི་སེ་དཔེ་ཚོགས་དེབ་༢༥ཨང་༢༧༠ལས། ཞེ་སྡང་ཆེ་ཞིང་གནས་པས་གཟུགས་ཁམས་སུ་སྐྱེ། འདོད་ཆགས་ཤས་ཆེ་བས་འདོད་ཁམས། གཏི་མུག་ལས་གཟུགས་མེད་པའི་ཁམས་སུ་སྐྱེ་ཞེས་དང་།   

(13) ཏི་སེའི་དཔེ་ཚོག་དེབ༡༢མཛོད་ཕུག་ཨང་༦༠ལས། །ཅི་ཡང་བྱེད་པ་མེད་ལ། རང་གི་མཚན་ཉིད་འཛིན་ཕྱིར་ཁམས་ཞེས་དང་། ཡང་དེ་ཉིད་ལས། (14) སྣང་སྲིད་མང་ཞིང་རྒྱ་ཆེ་ལ། ། ཡོངས་སུ་ཐ་དད་འཛིན་ཕྱིར་ཁམས། ཞེས་དུ་མ་བགྲང་ཡོད།