གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་སྲིད་པའི་ལྟ་ཚུལ་སྐོར་མདོ་ཙམ་གླེང་བ།

     སྤྱིར“སྲིད་པའི་ལྟ་ཚུལ”དང“འཇིག་རྟེན་ལྟ་ཚུལ”ཞེས་པ་ནི་མི་རྣམས་འཇིག་རྟེན་ལ་འཛིན་པའི་ལྟ་ཚུལ་དེ་དོན་གཅིག་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ཙམ་དུ་ཟད་མོད། འོན་ཀྱང“སྲིད་པ”དང“འཇིག་རྟེན”ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་གཉིས་བར་ལ་དོན་གྱི་ཆ་ནས་ཕལ་ཆེར་འདྲ་ཡང་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་གི་ཁྱད་པར་ཞིག་ཡོད་པར་སྣང་བའང《བདེན་པ་བོན་གྱི་མཛོད་སྒོ་སྒྲ་འགྲེལ་འཕྲུལ་གྱི་ལྡེ་མིག》{1} (གཤམ་ནས《མཛོད་འགྲེལ》ཞེས་བསྡུས་འབྲི་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན)ཅེས་བྱ་བ་ལས“སྲིད་པ་ཞེས་བྱ་བར་ངེས་པའི་ཚིག་ནི། མི་སྲིད་ན་མི་འབྱུང་བས་སྲིད་ནས་འབྱུང་བ་ལ་སྲིད་པ་ཞེས་བྱའོ། །སྲིད་པའི་གོ་དོན་མཚན་ཉིད་ནི། སྲིད་ནས་བྱུང་བ་ཤེས་བྱ་རྨན་པའི་གཞི་གྱུར་པ་ཞེས་བྱའོ། །དབྱེ་དོན་གྲངས་རིམ་ནི། ནང་རེ་སེམས་དགེ་སྡིག་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་མ་གྱུར་པའི་ཤེས་པ་དང༌། ཕྱི་སྟོང་ཁམས་སྣོད་བཅུད་དང་བཅས་པ་གཉིས་སོ། །”ཞེས་དང“གནའ་སྟེ་སྲིད་པ་དང་པོ་ལ་ཞེས་པས། གནའ་སྟེ་ནི་ཡོད་པར་གཟུང་བའི་དོན། སྲིད་པ་ནི་ཟིན་པ་མཚོན་པའི་མིང༌། དང་པོ་ལ་ནི་དོན་སྔ་བའི་མཚན་ཉིད་དོ། །དེ་ཡང་སྲིད་པ་ལ་སྔ་བ་རང་བྱུང་ཡེ་སྲིད་ནམ་མཁའ་དང་བཅས་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་བརྟེན་ཏེ་ཆགས་པའོ། །བཅུད་ལ་སྔ་བ་ཡེ་སྲིད་ཀྱི་སེམས་རྒྱུན་ཡིན། བག་ཆགས་བཟང་ངན་གྱི་གསོག་གཞི་དང་རྟེན་གནས་བྱེད་པས་སོ། །”ཞེས་དང༌། 《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད》ལས། “བསྐལ་སྲིད་འབྱུང་བ་རྣམ་པ་གསུམ། །བསྐལ་བ་བས་ཀྱང་སྲིད་པ་སྔ། །སྲིད་པ་བས་ཀྱང་འབྱུང་བ་སྔ། །འབྱུང་བ་དག་ལ་ཆགས་སྲིད་པས། །སྲིད་པ་ཞེས་ཀྱི་མིང་དུ་བཏགས། །”ཞེས་པ་སོགས་ལས་ཕྱི་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་དང་ནང་བཅུད་ཀྱི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་བྱུང་བ་ནི་སྲིད་པ་ལས་བྱུང་བའི་རྒྱུ་མཚན་དང༌། ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་ན། “སྲིད་པ”ཞེས་པ་ནི་བོན་གྱི་བརྡ་ཆད་ཅིག་སྟེ། བོན་གྱི་དཔེ་རྣམས་སུ“སྲིད་པ་སངས་པོ་འབུམ་ཁྲི”“སྲིད་པའི་སྤྱི་མདོས”“སྲིད་པའི་མིའུ་བརྒྱུད”“ཆབ་ནག་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན”ཞེས་པ་ལ་སོགས“སྲིད་པའི”སྐོར་ཀྱི་བཤད་ཡུན་ཤིན་ཏུ་མོད་པ་ལ་སོགས་དེ་ནི་བོན་གྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་ཞིབ་འཇུག་གི་བྱ་ཡུལ་ཞིག་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་དང༌། གཞན་ཡང་དེང་དུས་ཀྱི་ཤེས་བྱའི་ཚན་ཁག་གི་དབྱེ་བ་ལྟར་“འཇིག་རྟེན་ལྟ་ཚུལ”ཞེས་པ་ནི་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པས་ན་འདིར་ཁོ་བོས་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཕྱོགས་ནས་བོན་གྱི་འཇིག་རྟེན་ལྟ་ཚུལ་སྐོར་ལ་ཅུང་ཟད་གླེང་བར་འདོད་པས་“སྲིད་པའི་ལྟ་ཚུལ”ཞེས་མིང་འདི་བཀོད་པའི་དམིགས་སུ་བབས་སོ། །

གཅིག  བོད་གནའ་མིའི་སྲིད་པའི་ལྟ་ཚུལ་རབ་རིབ་ནས་དྲངས་ཏེ་སྤྱིར་བཤད་པ།

      བོད་མིའི་སྲིད་པའི་ལྟ་ཚུལ་ནི་མཚོ་བོད་མཐོ་སྒང་འདིར་བོད་མི་ནམ་བྱུང་བ་ཉིད་ནས་བྱུང་བ་མ་ཟད། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་དང་བསྟུན་ནས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་བ་རེད། དོན་དམ་པར་མིའི་རིགས་མ་བྱུང་བའི་སྔོན་བསྐལ་བ་ཡ་ཐོག་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་དུས་ནས་བཟུང་འཇིག་རྟེན་ཁམས་ལ་རིག་པའི་སྟོབས་ཀྱི་མ་ཡིན་ཡང་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱིས་ངོས་བཟུང་བྱེད་པ་ནི་རིག་པས་གྲུབ་སྟེ། དཔེར་ན། གང་ན་ནགས་ཡོད་པ་དང་གང་ན་རྩྭ་ཆུ་མོད་པ། ས་གང་ཞིག་མཐོ་ཞིང་བསིལ་ལ་ས་གང་ཞིག་དམའ་ཞིང་དྲོད་ཆེ་བ་ལ་སོགས་ཤེས་པ་ནི་རི་དྭགས་རྣམས་ཀྱི་ལྷན་སྐྱེས་ནས་བྱུང་བའི་འཇིག་རྟེན་ཁམས་ལ་ངོས་བཟུང་གི་རྟོགས་པ་ཞིག་མིན་ཞེས་སུ་ཡིས་སྨྲ། དེ་ཡང་ཨིན་ཁི་སིའི་ཞལ་ནས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་མགོ་ནམ་བརྩམས་པ་ནས་བསམ་བློའི་འཕེལ་རིམ་ཡང་དུས་དེ་ནས་མགོ་བརྩམས་པ་ཡིན་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། ལོ་ཉིས་སྟོང་དགུ་བརྒྱ་ལྷག་གི་དུས་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་མ་བྱོན་པའི་ཡར་སྔོན་ནའང་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཤེས་པ་དེ་ལས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་སོང་ཞིང་རིག་པའི་སྟོབས་ལས་བྱུང་བའི་སྲིད་པའི་ལྟ་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་ཇི་སྙེད་ཅིག་བྱུང་མྱོང་ཡོད་པ་ནི། ཨ་མདོའི་དམངས་ཁྲོད་ན་གྲགས་པའི《ཨ་མཚར་རོ་མཚར་དགུ》ཞེས་པ་དེ་བྱིས་པ་ལ་སྦྱར་བའི་གཏམ་ཞིག་ཡིན་ཞེས་བཤད་ཀྱང་དོན་དུ་ཡ་ཐོག་གི་མི་རྣམས་ཀྱིས་འཇིག་རྟེན་ཁམས་ལ་རྟོག་པའི་དྲི་བ་དང་ཐེ་ཚོམ་གྱི་བཤད་ཡུན་གནའ་ནས་བཟུང་མི་རབས་ནས་མི་རབས་སུ་བརྒྱུད་པ་ཞིག་ཡིན་པར་ངེས་ཏེ། ད་ལྟ་བཤད་རིན་མེད་ཅིང་བྱིས་བློ་དང་འདྲ་བའི་བསམ་སྤྱོད་མང་པོ་ཞིག་ཡ་ཐོག་གི་དུས་སུ་རླབས་ཆེན་གྱི་བསམ་སྤྱོད་ཡང་རྩེ་འབའ་ཞིག་ལགས་སོ། །དེ་ཡང《ཨ་མཚར་རོ་མཚར་དགུ》ཞེས་པ་ལས། “ ཨ་མཚར་རོ། ཨ་མཚར་རོ། རི་འདི་བརྩིགས་མཁན་མེད་ལ་མཐོ་བར་ལྟོས་དང༌། ཨ་མཚར་རོ། ཨ་མཚར་རོ། རྡོ་འདི་ཕ་མ་མེད་ལ་མང་བར་ལྟོས་དང༌། ཨ་མཚར་རོ། ཨ་མཚར་རོ། གནམ་འདི་འདེགས་མཁན་མེད་ལ་མཐོ་བར་ལྟོས་དང༌། ཨ་མཚར་རོ། ཨ་མཚར་རོ། སྐར་མདའ་འདི་རྐང་ལག་མེད་ལ་མགྱོགས་བར་ལྟོས་དང༌། ཨ་མཚར་རོ། ཨ་མཚར་རོ། ཁངས(ཁ་བ)འདི་བཀྲུ་མཁན་མེད་ལ་གཙང་བར་ལྟོས་དང༌། ཨ་མཚར་རོ། ཨ་མཚར་རོ། ཚར་མ་འདི་བརྡར་མཁན་མེད་ལ་རྣོ་བར་ལྟོས་དང༌། ཨ་མཚར་རོ། ཨ་མཚར་རོ། རྩྭ་འདི་འདེབས་མཁན་མེད་ལ་མང་བར་ལྟོས་དང༌། ཨ་མཚར་རོ། ཨ་མཚར་རོ། ཆུ་འདི་འཁྲིད་མཁན་མེད་ལ་མགྱོགས་བར་ལྟོས་དང༌། ཨ་མཚར་རོ། ཨ་མཚར་རོ། ནགས་འདི་འཛུགས་མཁན་མེད་ལ་མང་བར་ལྟོས་དང༌། ཨ་མཚར་རོ། ཨ་མཚར་རོ། ”
      ཞེས་པ་ནི་ཏག་ཏག་གནའ་མིའི་རང་བྱུང་ཁམས་ལ་ཡ་མཚར་ཞིང་ཐེ་ཚོམ་སྐྱེས་པའི་བསམ་བློ་དེའི་ཤུལ་རྗེས་ཡིན། དེ་ནས་རང་བྱུང་ཁམས་ལ་ཡུན་རིང་དུ་འཐབ་རྩོད་བགྱིས་པའི་ཁྲོད་ཐོག་མར་ཡ་མཚར་ཞིང་ཐེ་ཚོམ་སྐྱེས་པའི་བློ་དེ་ལས་གོང་དུ་འཕེལ་ནས་ཕྱི་རོལ་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་དང་ཚུར་མཐོང་སེམས་ཅན་གྱི་བྱུང་འཕེལ་སྐོར་ལ་རང་ནུས་གང་ཚོད་ཀྱིས་བབ་ཆགས་ཀྱི་འགྲེལ་བ་རེ་རྒྱག་པའི་མགོ་བརྩམས། དཔེར་ན་ཨ་མདོའི་དམངས་ཁྲོད་ན་བཤད་པའི《ཨ་ཆགས་ཆགས་དགུ》དང《སྲིད་པའི་ཆགས་གླུ》ལ་སོགས་པ་དེ་དག་གིས་གནའ་མིས་སྲིད་པ་འདི་ཐོག་མར་ཇི་ལྟར་ཆགས་ཚུལ་ཐད་ལ་བབ་ཆགས་ཀྱིས་འགྲེལ་བ་བརྒྱབ་པར་ཟད་དེ། སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རིམ་གྱི་ཀློང་དུ་བལྟས་ན་སྔ་མའི་སྔ་མའི་བསམ་བློ་ལས་ཕྱི་མའི་ཕྱི་མའི་བསམ་བློ་ལ་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རིག་པ་དང་རྟོག་དཔྱོད་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས་ལྡན་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་དང་དེ་ལ་སོགས་པར་གནའ་མིས་སྲིད་པ་ལ་ཐོག་མར་ཆགས་པའི་ལྟ་ཚུལ་ལམ་སྲིད་པའི་བསམ་བློའི་རྗེས་ཤུལ་ནི་ལྷ་སྒྲུང་གཏམ་རྒྱུད་སོགས་ཀྱི་རྣམ་པར་གངས་རིས་བསྐོར་བའི་ལྗོངས་ན་ཇི་སྙེད་ཅིག་གྲགས་པ་དེ་དག་གིས་མཚོན་ནོ། །དེ་ལས་དུས་རབས་ཀྱི་དབྱེ་མཚམས་ཕྱེ་ཞིང་བསམ་བློ་ལ་ཐོད་བརྒལ་ཅིག་བྱུང་བ་ནི་གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེ་ཞང་ཞུང་གི་ཡུལ་དུ་འཁྲུངས་པ་ནས་ཡིན་ཏེ། གཤེན་རབ་ཀྱིས་དུས་སྐབས་དེའི་བསམ་བློའི་ཆུ་ཚད་ལས་རིང་དུ་བརྒལ་བའི་ལྟ་བ་དང་དགོངས་པ་ལྷུག་པར་བཏོན་པ་རྣམས་ནི་དེང་གི་དུས་སུའང་བླང་བར་བྱ་བ་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱ་རིན་ཡོད་པའི་གནས་མང་དུ་མཆིས་ཤིང༌། དེ་ལས་སྲིད་པའི་ལྟ་ཚུལ་གྱི་སྐོར་འདི་ལའང་ཐུན་མོང་མིན་པའི་ཆ་མང་དུ་ལྡན་ཞིང་དགོངས་པའི་འོད་སྟོང་རྣམ་པར་ལྷག་ལྷག་འཕྲོ་ཞེས་དེང་གི་རྒྱབ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཀུན་ནས་བཞེད་དོ། །
      སྤྱིར་གནའ་རབས་བོད་མིའི་སྲིད་པའི་ལྟ་ཚུལ་དེ་མཚོན་པའི་སྲིད་པ་ཆགས་རབས་ཀྱི་ལྷ་སྒྲུང་སྐོར་ལ་སྐུ་ཞབས་དོན་འགྲུབ་དབང་འབུམ་ལགས་ནས་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་སྲིད་པའི་ལྟ་ཚུལ་ཀྱང་ནང་དུ་འདུས་ཏེ་ཞང་ཞུང་གི་རིགས་དང་ཡར་ཀླུང་གི་རིགས། ཨ་མདོའི་རིགས། གཞན་དག་གི་རིགས་སོགས་སུ་དབྱེ་ནས་ཞིབ་འཇུག་གནང་ཡོད{2}་པ་བཞིན་དུ་འདིར་ཡང་ཞང་ཞུང་གི་རིགས་སམ་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་སྲིད་པའི་ལྟ་ཚུལ་དེར་ནང་གསེས་སུ་རིགས་དང་དབྱེ་བ་ཤིན་ཏུ་མང་བ་ཤར་རྫ་བཀྲ་ཤིས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས“ཨ་དཀར་པས་མཁའ་ལ་རླུང་དང་འབྱུང་བའི་དྭངས་མ་གཡོ་བ་དེ་དག་རྫུ་འཕྲུལ་གྱི་བྱེད་པ་ལས་བྱུང་བར་བཞེད……ཡེ་གཤེན་པས་སྣང་བ་སེམས་ཀྱི་བདག་ཉིད་ལས་སྐྱེས་ཤིང་གཟུགས་བརྙན་ཙམ་དུ་སྣང་བར་འདོད་པ་དང༌། རྫོགས་ཆེན་པས་རང་ག་དང་འོད་ལྔ་ལས་འཁྲུལ་བ་བརྟས་པ་ལས་བྱུང་བར་བཞེད་དོ། །”{3}ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་“སྲིད་པ་ཆགས་ཚུལ་མདོ་དང་རྒྱུད་ལུང་སོགས། གདུལ་བྱའི་སྣང་ངོར་གསུངས་ཚུལ་ཆེས་མང་ཡང”{4}འདིར་ཁོ་བོས་ངོ་སྤྲོད་སྟབས་བདེའི་ཆེད་དུ་ཐེག་པའི་དབྱེ་བ་མ་ཕྱེ་བར་སྤྱི་བཤད་དུ་སྤྲོས་ན།

གཉིས། སྲིད་པའི་དབྱིངས་སམ་བར་སྣང་གི་ལྟ་ཚུལ།

      སྲིད་པ་ནི་གང་ནས་ཆགས་ཤིང་གང་ལ་གནས་པ། མཐའ་མར་གང་ལ་ཐིམ་པའི་གནས་ཐམས་ཅད་བར་སྣང་གི་དབྱིངས་འདི་ལས་མ་འདས་པས། འདི་ལ་ཡེ་ནས་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཤེས་རྟོགས་རབ་རིབ་ནས་བྱུང་བའི་འགྲེལ་ལན་སྣ་ཚོགས་ཤིག་ཡོད་པའམ་དེའི་རྨང་གཞིའི་སྟེང་ནས་བྱུང་བའི་གསོལ་མཆོད་ཀྱི་རིགས་དང་གྲུབ་མཐའ་ཡང་གདོན་བོན་སོགས་མང་དུ་བྱུང་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་མི་དང་མིའི་ཁོར་ཡུག་གི་སྲོག་ཆགས་དང་ས་རྡོ་རི་བྲག་ཉི་ཟླ་སྐར་གསུམ་ཐམས་ཅད་མགོ་ཐོག་གི་གནམ་སྔོན་པོ་འདིས་བཀོད་པ་དང་དབང་བསྒྱུར་བྱེད་ཅིང༌། གནམ་སྔོན་པོས་དུས་ནམ་ཡང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་སྤྱན་ཤེས་ཀྱིས་ཐུར་དུ་གཟིགས་ཡོད་པར་འདོད་པས་དེ་ལ་མཆོད་པའི་སྲོལ་སྣ་ཚོགས་བྱུང༌། གཡུང་དྲུང་བོན་གྱིས་དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་སྔོ་སང་ངེར་འདུག་པའི་ནམ་མཁའ་འདི་འདུས་མ་བྱས་ཡིན་པས་འདུ་ཤེས་དང་བྲལ་བའི་རྟག་པ་ཡིན་པར་འདོད་པ་སོགས་ཐོད་དུ་བརྒལ་བའི་ངོས་ཟིན་བྱུང་བ་ནི་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་མི་བོས་གསུངས་པའི་མདོ་རྒྱུད་བཀའ་ལུང་དག་ན་མངོན་པར་མཚོན་ཡོད་དེ། འོ་ན་ད་ལྟའི་སྨྱུག་ཐོག་པ་འགའ་རེས་བོན་པོ་ལ“དམུ་ཐག”དང“དམུ་སྐས”སོགས་བཤད་ཚུལ་ཡོད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་བོན་པོ་གནམ་ལ་དགའ་ཞེས་བྱུང་རྒྱལ་དུ་སྨྲ་བ་ནི་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་གཞུང་ལ་གཟིགས་རྟོགས་ཀྱི་བུ་ག་ཕྲ་བའི་སྐྱོན་ནོ། །བོན་གྱི《ཨ་ཁྲིད》ཅེས་པ་ལས“ནམ་མཁའ་ལ་དངོས་པོ་དབྱིབས་ཁ་དོག་མཐའ་དབུས་ཕྱོགས་མཚམས་མཚན་ཉིད་ངོས་བཟུང་གང་དུ་ཡང་མ་གྲུབ་པས．．．．．”ཞེས་དང༌། 《ས་ལམ་དོན་གསལ་རིན་ཆེན་སྒྲོན་མ》ལས། “དུས་གསུམ་དུ་སྟོང་བ་ནམ་མཁའ་ལྟ་བུའོ། །”“ནམ་མཁའ་ལ་སྨྲ་བརྗོད་ཀྱི་ཡུལ་མེད་པ་ལྟ་བུའོ། །”ཞེས་པའི་ཚིག་འདི་དག་གི་སྟེང་ནས་བོན་གྱིས་ནམ་མཁའ་ལ་རྨོངས་དད་བྱེད་མི་སྲིད་པ་ཡོངས་སུ་མཚོན་ནོ། །
      ཡང་མདོ་ལས། “སྣོད་བཅུད་འཇིག་རྟེན་མཐའ་ཡས་ལ། །ནམ་མཁའ་ཇི་བཞིན་ཐུགས་རྗེས་ཁྱབ། །”ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར། སྲིད་པ་ནམ་མཁའི་དབྱིངས་འདི་ན་རང་རེ་མིའི་རིགས་འཚོ་བའི་འཇིག་རྟེན་འདིའི་མ་ཚད་འདི་དང་འདྲ་བའི་སྣོད་བཅུད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་བགྲང་ཡས་པ་ཞིག་ཡོད་པར་འདོད་དེ། 《མཛོད་འགྲེལ》ལས། “ཚང་རྒྱུང་གི་འཇིག་རྟེན་ཞེས་པ། ལྷ་ཚངས་པ་འབུམ་ཁྲིའི་འདོད་ཁམས་དང་ཁོར་ཡུག་ཆུང་བ་ཀུན་མཉམ་པ་སྟེ། དེ་ལ་ཡང་གླིང་བཅུ་གཉིས་དང༌། ཉི་ཟླ་ཟུང་རེ་དང། རོལ་མཚོ་ཆུ་བོ་དང༌། ལྷའི་འདོད་ཁམས་རེ་ཡོད་པའོ། །དེ་ལྟ་བུ་བཅུ་ཕྲག་སྟོང་ལ་སྟོང་སྤྱི་ཕུད་ཅེས་བྱའོ། །དེ་སྟོང་བར་གྱི་ཞེས་པ། སྤྱི་ཕུད་སྟོང་ཕྲག་སྟོང་ལ་སྟོང་གཉིས་བར་མའི་འཇིག་རྟེན་ནོ། །དེ་ཙམ་སྟོང་ལ་སྟོང་གསུམ་མོ་ཞེས་པ། ཚང་རྒྱུང་བྱེ་བ་ཕྲག་བརྒྱ་ལ་སྟོང་གསུམ་མཐར་ཐུག་ཅེས་བྱ་སྟེ། ཕྱིའི་ཁོར་ཡུག་ལ་ཐུག་པས་སོ། །”ཞེས་དང《ཀླུ་འབུམ》ལས། “འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་སྟེ། བསམ་པའི་ཚད་ལས་འདས། ”ཞེས་དང༌། མདོ་ལས། “མི་མཇེད་འཇིག་རྟེན་ཕར་འདས་ན། ངས་ཀྱང་སྟོན་པ་མི་བྱེད་དེ། འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་ཀྱང་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་སྟེ་གྲངས་མང་ངོ༌། །”ཞེས་སོ། །དེ་ལྟར་ནམ་མཁའ་ནི་ཇི་ལྟར་མཐའ་མེད་པ་དང་འཇིག་རྟེན་ཇི་ལྟར་བགྲང་ཡས་ཀྱང་དེ་དག་ཐམས་ཅད་སྐུ་གསུམ་གྱི་གདུལ་བྱར་མ་གྱུར་བའང་གཅིག་ཀྱང་མེད་པར་འདོད་དེ། “དེའང་ཚང་རྒྱུངས་ཉེར་ལྔ་བརྩེགས་མ་དང་བཞི་བཅུ་བཀྲམ་ནས་གནས་པའི་ཚང་རྒྱུངས་སྟོང་ལ་སྟོང་སྤྱི་ཕུད། སྤྱི་ཕུད་སྟོང་ལ་སྟོང་བར་མ། བར་མ་སྟོང་ལ་སྟོང་མཐར་ཐུག་གི་འཇིག་རྟེན་ཏེ་སྤྲུལ་སྐུ་གཅིག་གི་འདུལ་ཞིང་ངོ། །”{5}ཞེས་འབྱུང་བ་ལྟར་སྤྲུལ་སྐུ་གཅིག་གི་འདུལ་ཞིང་ནི་དེང་སྐབས་ཀྱི་སྨྲ་བ་ལྟར་ན་ཉི་མའི་ཁྱིམ་རྒྱུད་གྲངས་མེད་པ་ཞིག་སྟེ། རང་རེ་མིའི་རིགས་འཚོ་བའི་ཉི་མའི་ཁྱིམ་རྒྱུད་འདི་ན་ད་སྔའི་བར་དུ་ཚན་རིག་པ་དག་གིས་བརྟག་དཔྱད་བྱས་པ་ལྟར་ན་ཚེ་སྲོག་འཚོ་ཐུབ་པའི་སྐར་མ་ནི་སའི་གོ་ལ་འདི་ཙམ་ལས་མ་རྙེད་མོད། འོན་ཀྱང་མཐའ་ཡས་པའི་ནམ་མཁའི་ཁམས་འདི་ལས་ཚེ་སྲོག་འཚོ་བའི་མིའི་རིགས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་གཞན་མེད་པའང་སུས་ཀྱང་ཁེག་ཐག་དཀའ་ཞེས་ཚན་རིག་པ་དག་མགྲིན་གཅིག་ཏུ་སྨྲའོ། །དེ་ལྟར་གཡུང་དྲུང་བོན་རྣམས་ཀྱིས་ཕྱི་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ཇི་ལྟར་མཐའ་ཡས་པ་བཞིན་དུ་ནང་བཅུད་ཀྱི་སེམས་ཅན་ཀྱང་དེ་ལྟར་མཐའ་ཡས་པར་འདོད་དེ། 《ཕྱི་རྒྱུད》ལས། “ཡེ་ཤེས་སྤྱན་གྱིས་གཟིགས་པའི་སེམས་ཅན་ནི། ཇི་སྙེད་ས་ཡི་རྡུལ་བས་གྲངས་མང་ཡང༌། །”ཞེས་དང༌། བོན་གྱི་སྐྱབས་འགྲོ་ལས། “མཁའ་མཉམ་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་བདེ་བ་དང་བདེ་བའི་རྒྱུ་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ཅིག”ཅེས་སོ། །སེམས་ཅན་གྱི་ཁམས་མེད་ན། གཞི་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོའི་བདག་ཉིད་དུ་འདུས་པའི་འདྲེན་པ་མཆོག་དང་དེ་དག་གི་གདུལ་ཞིང་ཞེས་པའང་བརྗོད་དུ་མེད་དོ། །དེ་བས་ན་སེམས་ཅན་མཐའ་ཡས་མཁའ་དང་མཉམ་པ་མ་ཟད། སེམས་ཅན་དེའི་ཚེ་སྲོག་གི་རྒྱུན་ཀྱང་ནམ་ཞིག་དོན་དམ་གནས་ལུགས་ཆེན་པོ་མ་རྟོགས་ཀྱི་བར་དུ་ཡུན་ནས་ཡུན་དུ་བསྲིང་བར་འདོད་པས་དེ་ལ་འཁོར་བ་ཞེས་ཐ་སྙད་བརྗོད་དོ། །“མཐའ་རིང་འཁོར་བ”ཞེས་པའམ“འཁོར་བ་ལ་མཐའ་མེད”ཅེས་པའང་དོན་དམ་པར་ནམ་མཁའི་ཁམས་འདི་ན་སེམས་ཅན་འཚོ་བའི་གོ་ལ་རྫོགས་མཐའ་མེད་པ་ཞིག་མཆིས་ཤིང༌། སེམས་ཅན་དེ་དག་རང་རང་གནས་པའི་གོ་ལ་དེ་འཇིག་པ་ཉིད་ནས་འཇིག་པར་མི་འགྲོ་བར་ཚེ་སྲོག་གི་རྒྱུན་དེ་གོ་ལ་གཞན་དུ་མུ་འབྲེལ་དུ་བསྲིང་བ་ལ་བྱ་སྟེ། 《གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བསྟན་འབྱུང་ཕྱོགས་བསྡུས》{6}ལས། “གྲངས་མེད་རྒྱལ་བའི་ཞིང་སྐུའི་བཀོད་པ་ལ། །ལ་ལ་ཆགས་ཤིང་ལ་ལ་གནས་པ་དང༌། །ལ་ལ་འཇིག་ཅིང་ལ་ལ་སྟོངས་པའོ། །”ཞེས་ཇི་སྲིད་གནས་ལུགས་ཀྱི་དོན་མ་རྟོགས་པར་ཚེ་སྲོག་གི་རྒྱུན་བསྐྱངས་པ་དེ་སྲིད་དུ་སྡུག་བསྔལ་གྱི་རྒྱ་མཚོ་ཉིད་དུ་ལྟ་བ་ནི་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་ཐེག་པ་ཀུན་གྱི་རྨང་གཞིར་གྱུར་བའི་ལྟ་བ་ཡིན། དེ་ལྟར་ན་ཆེ་མཐོང་གི་མེ་ལོང་ནང་གཟིགས་ན་ནམ་མཁའ་ཇི་ལྟར་ཁམས་ཡངས་ཤིང་རྒྱ་ཆེ་བ། སེམས་ཅན་ཇི་ལྟར་གྲངས་མང་ལ་ཚེ་དང་བསོད་ནམས་བསམ་མི་ཁྱབ་པར་འཆར་ནའང༌། ཕྲ་མཐོང་གི་མཐིལ་ལ་བླངས་ན་ཟོ་ཁྱིམ་ལྟ་བུའི་འཁོར་བ་དང་ཀུན་མཁྱེན་གྱི་ཐུགས་རྗེ་མ་ཁྱབ་པ་མེད་པར་བསམ་མོ། །དེའི་ཕྱིར་གཡུང་དྲུང་བོན་རྣམས་ཀྱིས་བྱེ་བྲག་གང་ཟག་གཅིག་གི་སེམས་ཁམས་དང་མུ་མཐའ་མེད་པའི་བར་སྣང་གི་ཁམས་གཉིས་ངོ་བོ་གཅིག་པ་དང་ཕན་ཚུན་འདྲེས་ཤིང་ཕན་ཚུན་བསྐྱེད་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུར་འགྱུར་བར་ལྟ་བ་སྟེ། 《ཨ་ཁྲིད》ལས། “ནམ་མཁའ་ཇི་བཞིན་སེམས་ཉིད། སེམས་ཉིད་ཇི་བཞིན་ནམ་མཁའ་ཁྲུག་གེ་འདྲེས། དབྱེ་ཡིས་མི་ཕྱེད་པ་གཉིས་མེད་མཉམ་པ་ཆེན་པོའི་ངང་ལས་རྒྱུན་ཆགས་སུ”ཉམས་སུ་ལེན་པ་ཡིན་ནོ། །
གསུམ། སྲིད་པའི་དུས་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ། 
      གཤེན་རབ་པ་རྣམས་ཀྱི་སྲིད་པའི་དུས་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ་ཡང་ཕྱི་རོལ་ཡུལ་གྱི་སྣང་ཚུལ་དེ་ཚུར་སྣང་བྱུང་བ་ཙམ་ལས་མ་འདས་ཏེ། དེ་ལ་ཐུན་མོང་དང་ཐུན་མོང་མུན་པའི་ལྟ་ཚུལ་གཉིས་སུ་འདུས། 
                                1.ཐུན་མོང་གི་ལྟ་ཚུལ།
      གཤེན་རབ་ཀྱི་ཁོངས་སུ་འདུས་པའི་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གང་ཡིན་ཀྱང་ཐུན་མོང་གི་ལྟ་ཚུལ་ནི། འཇིག་རྟེན་སྟེང་གི་བྱ་དངོས་གང་ཡིན་ཀྱང་ཐམས་ཅད་སྐད་ཅིག་སྐད་ཅིག་ལ་འགྱུར་བའི་མི་རྟག་པའི་རང་བཞིན་དུ་འདོད་དེ། 《མན་ངག་རིན་པོ་ཆེ་ཨ་ཁྲིད་ཀྱི་སྔོན་འགྲོའི་ཚིག་བཤད》ལས། “རྒྱུ་ལས་གྲུབ་པའི་གཟུགས་འདི་རྐྱེན་གྱིས་འཇིག། ལས་ཀྱིས་འབྲེལ་བའི་ལུས་སེམས་ཅིས་ཀྱང་འབྲལ། །རྟག་ཏུ་རེ་བའི་མི་ཚེ་ཡེངས་ལ་ཟད། །འདི་ལ་རྟག་པར་འཛིན་པ་སྙིང་རེ་རྗེ། །མི་རྟག་རྒྱུད་ལ་སྐྱེ་བར་བྱིན་གྱིས་རློབས། །ཕྱི་སྣོད་འཇིག་རྟེན་མེ་ཆུ་རླུང་གིས་འཇིག། །ནང་བཅུད་སེམས་ཅན་ནད་མུག་མཚོན་གྱིས་སྟོངས། །ཐམས་ཅད་འཇིག་པའི་རང་བཞིན་ཡིན་པ་ལ། །འདི་ལ་རྟག་པར་འཛིན་པ་སྙིང་རེ་རྗེ། །……རགས་པའི་ལོ་ཟླ་ཞག་གྲངས་རབ་ཏུ་འགྱུར། །ཕྲ་བའི་སྐད་ཙམ་དེ་བཞིན་མི་རྟག་པ། །ཐམས་ཅད་འགྱུར་བའི་རང་བཞིན་ཡིན་པ་ལ། །འདི་ལ་རྟག་པར་འཛིན་པ་སྙིང་རེ་རྗེ། །”ཞེས་སོ། །དུས་ཞེས་པའང་མི་རྟག་པའི་སྣང་ཚུལ་དེ་ཁོ་ན་ལས་བྱུང་ཞིང༌། འགྱུར་བའི་རང་བཞིན་ཅན་ནམ་འགྱུར་བའི་གོ་རིམ་ལ་དུས་ཞེས་ཐ་སྙད་བཏགས་སོ། །དེས་ན་ཆེ་ཉི་ཟླ་གཟའ་སྐར་གོ་ལ་དང་ཆུང་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཡན་ཆད་ཐམས་ཅད་ནམ་མཁའི་ཁམས་དང་དུས་ཀྱི་ངང་འདི་ལས་མ་བྱུང་བ་གཅིག་ཀྱང་མེད་པར་འདོད། སྤྱིར་དུས་ལའང་ལྔ་ཡོད་པར་བཤད་དེ། སོང་བ་སྔར་འདས་ཀྱི་དུས། འོང་བ་ཕྱིས་འབྱུང་གི་དུས། ད་སྤྱོད་སྐད་ཅིག་གི་དུས། ལས་དབང་ཚེའི་དུས། རྐྱེན་ཁ་དྲག་པའི་དུས་སོ། །དུས་ཀྱི་བྱེ་བྲག་གམ་དབྱེ་བ་འདི་དག་ཐམས་ཅད“བསྐལ་བ”ཞེས་པ་འདིའི་ཀློང་ལས་བྱུང་བར་འདོད་ལ། དོན་དུ“བསྐལ་བ”ཞེས་པ་ནི་བར་སྣང་སྟོང་བའི་ཁམས་ན་དངོས་པོ་འགུལ་སྐྱོད་བྱེད་པ་ལ་ཆེས་མཐོང་གི་ཕྱོགས་ནས་ངོས་འཛིན་ཚུལ་ཞིག་ཏུ་ཟད་དེ། སྤྱིར་བསྐལ་བ་ལའང་གནས་དང་དུས་དང་ཚེ་དང་རང་བཞིན་དང་གྲངས་ཀྱི་བསྐལ་བ་ཞེས་དབྱེ་བ་ལྔའམ་དགུར་ཡོད་པ་བོན་གཞུང་དག་ལས་གསུངས་ཤིང༌། བྱེ་བྲག་ཏུ་གནས་ཀྱི་བསྐལ་བ་ལ་ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ་དང་དུས་ཀྱི་བསྐལ་བ་ལ་མེ་ཆུ་རླུང་གསུམ་དང་ནད་མུག་མཚོན་གསུམ་གྱི་བསྐལ་བ། གྲངས་ཀྱི་བསྐལ་བ་ལ་ཉི་ཁྲི་གྲངས་སུ་བགྲངས་པའི་བསྐལ་བ་དང༌། སྤྱོད་པ་མཐུན་ལ་བབས་པའི་བསྐལ་བ་དང༌། གྲངས་བཟུང་དྲུག་ཅུ་སྐོར་གྱི་བསྐལ་བ་བཅས་སོགས་དབྱེ་ཚུལ་མང་དུ་ཡོད་དོ། །{7}དེའང་ཐོག་དང་པོ་སྲིད་པ་འདི་ཉིད་མ་ཆགས་པའི་སྔ་རོལ་དུ་བར་སྣང་གི་ཁམས་སུ་ཐོག་མཐའ་མེད་པར་སྟོང་བའི་ངང་དུ་གནས་པས་བསྐལ་བའམ་དུས་ཞེས་ཀྱང་གླེང་རྒྱུ་མེད་ལ། དེ་ནས་མེ་ཆུ་ས་རླུང་འབྱུང་བ་གཡོས་པ་ལས་སྲིད་པ་ཆགས་པའི་མགོ་བརྩམས་པ་ནས་དུས་ཀྱི་མགོའང་བརྩམས་པ་ཡིན་ཏེ། དོན་དམ་པར་དུས་ལ་སྔ་ཕྱི་རིང་ཐུང་ཡོད་པའང་ཆེས་མཐོང་གི་ཕྱོགས་ནས་བཤད་ན་སྲིད་པ་ལ་ཆགས་གནས་འཇིག་སྟོང་གི་བསྐལ་བ་ཡོད་པ་ནས་བྱུང་བར་འདོད་ལ། ཕྲ་མཐོང་གི་ཕྱོགས་ནས་བཤད་ན་ཉི་ཟླ་གཟའ་སྐར་གྱི་རྒྱུ་བ་དང་དངོས་པོ་རྣམས་སྐད་ཅིག་སྐད་ཅིག་ལ་འགྱུར་ཅིང་འགུལ་བསྐྱོད་བྱེད་པའི་རང་བཞིན་ལས་བྱུང་བར་འདོད་དོ། །《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད》ལས། “ཕྱི་སྣོད་སྟོང་གསུམ་འཇིག་རྟེན་དང༌། །ནང་བཅུད་འབྲེང་དུད་འཕར་གསུམ་ལ། །དགེ་སྡིག་ལས་ཀྱི་བྱེ་བྲག་ཕྱེ། །གྲུ་བཞི་བར་ཐག་འབོད་སྐད་ལ། །བསྐལ་བའི་མིང་ཚིག་ཡི་གེ་བཏིང༌། །ཕྲ་རབ་རྡུལ་གྱི་དངོས་པོ་ལ། །སྣང་ཡོལ་གཟུགས་ཀྱི་བརྟེན་པ་བཅུག། ཉི་ཟླ་གཟའ་སྐར་འཆོལ་བུར་ལ། །ལོ་ཟླ་ཞག་གི་ཚད་དུ་བཟུང༌། །”ཞེས་སོ། །འདི་ལ་ཚན་རིག་གི་རང་བཞིན་ལྡན་པ་མ་ཟད་དངོས་གཙོ་རིང་ལུགས་ཀྱི་ལྟ་བ་དང་ཡང་མཐུན་པར་སྣང་ངོ༌། །དེ་བཞིན་མིའི་ཚེ་ཚད་ཀྱང་སྲིད་པ་ཆགས་ཏེ་འགྲོ་བ་མི་བྱུང་བ་ནས་བཟུང་སྲིད་པ་འཇིག་པའི་བར་དུ་ཚེའི་འཕེལ་འགྲིབ་ཇི་སྙེད་ཅིག་བྱུང་བར་འདོད་དེ། །ཚེ་ལོ་དཔག་མེད་ནས་བརྒྱད་ཁྲི་བར་ལ་ཆགས་པའི་བསྐལ་བ་ཟེར་ཞིང༌། དེ་བཞིན་གནས་པའི་བསྐལ་བ་ལའང“ཡ་ཐོག་བརྒྱད་ཁྲིའི་ཐོག་ནས་བཟུང༌། མ་ཐོག་རིང་དང་བར་ཁུག་བཅོ་བརྒྱད་དང༌། མ་ཐོག་རིང་བཅས་བར་བསྐལ་ཉི་ཤུ”ཡོད་པར་འདོད་དེ། 《བསྟན་འབྱུང་དར་རྒྱས་གསལ་སྒྲོན》{8}ལས། “དང་པོ་ཡ་ཐོག་རིང་མོ་ནི། ཚེ་ལོ་བརྒྱད་ཁྲི་ནས་བཟུང་སྟེ་བཅུ་བའི་བར་དུ་ཐུག་པའོ། །གཉིས་པ་བར་ཁུག་ནི། བཅུ་ནི་བརྒྱད་ཁྲིར་འཛེགས། དེ་ནས་བཅུ་རུ་འབབ། དེ་འདྲ་ཁུག་པ་གཅིག་ཏུ་བརྩིས་པས་མཐོ་བརྒྱད་བར་བསྐལ་བཅོ་བརྒྱད་དོ། །གསུམ་པ་མ་ཐོག་ཐུང་ངུ་ནི། བཅུ་ནི་བརྒྱད་ཁྲིར་འཛེགས། དེ་ནས་མར་འགྲིབ་པའོ། །དེ་ཡང་ཡ་ཐོག་ནི། བསྐལ་བའི་དྭངས་མ་ཡིན་པས་འགྲིབ་པ་བུལ་ལ། མ་ཐོག་ནི་ཡང་སྙིགས་ཡིན་པས་སྐྱེ་བུལ་པའོ། །དེ་གཉིས་བར་ཁུག་རེ་དང་ཡུན་མཉམ་པའོ། །དེས་ན་ཆག་པ་དང་འཇིག་པ་དང་སྟོང་བ་གསུམ་ཡང་གནས་བསྐལ་དང་ཡུན་མཉམ་སྟེ། བར་བསྐལ་ཉི་ཤུ་རེའོ། །ཉི་ཤུ་བ་ཕྲག་བཞི་ལ་བརྒྱད་བཅུ་སྟེ་བསྐལ་ཆེན་ཡིན་པའོ། །”
      དུས་ཡུན་གྱི་ངོས་འཛིན་ཚུལ་ཐད་ལ《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད》ལས། “ཆགས་གནས་འཇིག་དང་སྟོང་བ་ནི། །ལོ་ཟླ་ཞག་ལ་ཚད་འཛིན་ཏེ། །ཉི་ཟླ་རི་རབ་ལོགས་ལ་འཁོར། །དེ་ལ་ཞག་ཏུ་བརྩི་བ་སྟེ། །ལོགས་གཉིས་ཉིན་ལ་ལོགས་གཉིས་མཚན། །ཉི་མཚན་ཟ་མ་ཆ་གཅིག་ཞག། ཞག་པོ་སུམ་ཅུ་ཟླ་བ་གཅིག། ཟླ་བ་བཅུ་གཉིས་ལོ་འཁོར་གཅིག། ལོ་འཁོར་བཅུ་གཉིས་ལོ་སྐོར་གཅིག། ལོ་སྐོར་ལྔ་ལ་ལོ་རྒན་གཅིག། ལོ་རྒན་དྲུག་ཅུ་ལས་བསྐལ་གཅིག། ”ཅེས་འབྱུང་བ་ལྟར་དང་ཆེས་ཐུང་བའི་དུས་ཡུན་གྱི་ངོས་བཟུང་ཚུལ་སྐོར་ལའང་དེ་ཉིད་ལས“དུས་མཐའ་སྐད་ཅིག་མ་ཞེས་སྐད་ཙམ་སྟེ། དཔེར་ན་ཤ་མོང་བརྒྱ་དང་ཉི་ཤུ་སྤུག་དེ་ལ་མདའ་བརྒྱ་རེ་རེ་ཕུག་པའི་ཡུན། ཙམ་དེ་བརྒྱ་དང་ཉི་ཤུར་སྐད་ཅིག་གཅིག་སྐད་ཅིག་དྲུག་ཅུ་ཐང་གཅིག་ཐང་སུམ་ཅུ། ཡུད་ཙམ་ཡུད་ཙམ་སུམ་ཅུ་ཞག་གཅིག་སྟེ། ཉིན་ཞག་སུམ་ཅུ་ཟླ་གཅིག་ཟླ་བཅུ་གཉིས”ཞེས་འབྱུང་ངོ། །
                                 2.ཐུན་མིན་གྱི་ལྟ་ཚུལ།
       བོན་གྱིས་དུས་ལ་ཐུན་མིན་གྱི་ངོས་འཛིན་ཚུལ་ནི་བོན་གྱི་ཐེག་པ་རིམ་དགུའི་ཡང་རྩེ་བླ་མེད་རྫོགས་པ་ཆེན་པོའི་ལྟ་བ་ལས་བྱུང་སྟེ། ཐེག་པ་འདིས་ཆོས་སམ་སྣང་སྲིད་འཁོར་འདས་ཐམས་ཅད་རང་གི་སེམས་ལས་བྱུང་བར་འདོད་ལ། སེམས་ནི་གཞི་མེད་རྩ་བྲལ་སྟོང་བ་ཉིད་དུ་ངོ་ཤེས་པ་སྟེ། 《རྫོགས་པ་ཆེན་པོ་ཞང་ཞུང་སྙན་བརྒྱུད་ལས་རྒྱུད་བུ་ཆུང་བཅུ་གཉིས》ལས། “བོན་དང་བོན་ཐམས་ཅད་ཀྱང༌། །རང་གི་སེམས་ཡིན་གཞན་མིན་པས། །ཐམས་ཅད་རང་འབྱུང་ཉིད་དུ་ལྟོས། །”ཞེས་དང༌། 《རྫོགས་པ་ཆེན་པོ་སྐུ་གསུམ་རང་ཤར》ལས“ཕྱི་སྣ་ཚོགས་སུ་སྣང་བ་འདི་དག་བྱང་ཆུབ་སེམས་ཀྱི་ཀློང་དུ་ངོ་བོ་གཅིག་པར་བསྟན་པ་དང༌། བྱང་ཆུབ་སེམས་གཞི་མེད་རྩ་བྲལ་དུ་བསྟན་པ་སྟེ། ཕྱི་སྣང་བ་འདི་དག་བྱང་ཆུབ་སེམས་ཀྱི་ངང་ལ་བདག་ཏུ་བཟུང་བའི་རྩལ་ལ་ཤར་བ་ལ། ཤར་དུས་ཉིད་ནས་རྩལ་གྱི་རོལ་བ་ཙམ་ལས། ཕྱི་ནང་གང་ན་ཡང་མེད་པ་གསལ་སྣང་དང་རང་སེམས་ལས་གཞན་དུ་མ་གྲུབ་པའི་བོན་ཅན། རྐྱེན་སྣང་རྟེན་འབྲེལ་ལས་སྣང་བ་ཙམ་དུ་ངོ་ཤེས་དགོས། ཕྱི་སྣང་བ་འདི་དང་སེམས་ཉིད་སྟོང་བ་གཉིས་ལ་ཐ་དད་དབྱེར་མེད་དེ་ཐམས་ཅད་བོན་ཉིད་ཆ་ལ་དབྱེ་བསལ་བྲལ་བར་གནས་པའོ། །”ཞེས་འབྱུང་བ་ལྟར་ཐེག་པ་འདིའི་ལུགས་ལ་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་དང་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་གཉིས་ལས་ཐོག་མར་གང་ཟག་གི་སེམས་ཀྱི་བྱུང་གནས་འགྲོ་གསུམ་ལ་རྩད་བཅད་ནས་དང་པོ་སེམས་ལ་བྱུང་ས་མེད་དེ་རྒྱུ་དང་རྐྱེན་གྱིས་མ་བསྐྱེད། བར་དུ་གནས་ས་མེད་དེ་དབྱིབས་དང་ཁ་དོག་མཚན་མས་མ་གྲུབ། ཐ་མ་འགྲོ་ས་མེད་དེ་འདིར་སོང་གི་མཁན་པོ་མེད་པས་རྒྱུ་ལས་མ་བྱུང༌། རྐྱེན་གྱིས་མ་བསྐྱེད། གང་ལའང་མ་བརྟེན་ཅིང་རག་མ་ལས་པར་ཡེ་སྟོང་རྩ་བྲལ་དུ་འདུག་པར་མཐོང་བ་དེའི་སྟེང་ནས་གཅིག་ཤེས་ཀུན་གྲོལ་གྱི་ཚུལ་དུ་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་ཀྱང་རང་བཞིན་དེ་ལས་མ་འདས་པར་ངོ་ཤེས་སོ། །དེས་ན་ཕྱི་ནང་གི་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་སྟོང་བ་ཉིད་དུ་འདུག་པའི་གནས་ལུགས་དེའི་སྟེང་ནས་དུས་ལའང་སྔ་ཕྱི་མེད་ཅིང་སྟོང་བ་ཉིད་དུ་འདུག་པའི་ལྟ་ཚུལ་འདི་བྱུང་བ་རེད། 《རྒྱུད་བུ་ཆུང་བཅུ་གཉིས》ལས། “བྱང་ཆུབ་སེམས་ལ་རྒྱུ་རྐྱེན་མེད། །བྱང་ཆུབ་སེམས་ལ་བཅོས་བསླད་མེད། །བྱང་ཆུབ་སེམས་ལ་གདགས་སུ་མེད། །བྱང་ཆུབ་སེམས་ལ་སྐྱེ་ཤི་མེད། །”ཅེས་འབྱུང་བ་འདི་ལས“བྱང་ཆུབ་སེམས་ལ་སྐྱེ་ཤི་མེད”ཅེས་པས་བྱང་ཆུབ་སེམས་འདི་བྱུང་བའི་དུས་ཀྱི་ཐོག་མ་མེད་པ་དང“ཤི་མེད”ཡིན་པས་དུས་ཀྱི་མཐའ་མའང་མ་གྲུབ་པའོ། །དེ་ལྟར་དུ་གོང་གི་དེ་ཉིད་ལས། “སེམས་ཉིད་གདོད་ནས་ཡེ་སངས་རྒྱས། །དང་པོ་ཡེ་ཤེས་རྒྱུ་མེད་པས། །རྒྱུ་ལ་སྐྱེས་པའི་ཡེ་ཤེས་མིན། །རང་གསལ་ཡེ་ཤེས་ཉག་གཅིག་མ། །ཀུན་ཏུ་བཟང་བོའི་ཐུགས་ཉིད་ཡིན། །སངས་རྒྱས་སེམས་ཅན་ཀུན་ལ་ཁྱབ། །འདས་དང་མ་བྱུང་ད་ལྟ་གསུམ། །རྟོགས་པ་སྔ་ཕྱིའི་ཁྱད་པར་ལས། །དུས་གསུམ་གཅིག་སྟེ་ཁྱད་པར་མེད། །བྱང་ཆུབ་སེམས་ལ་རྒྱུ་མེད་པས། །རྒྱུ་ལས་སྐྱེས་པའི་འབྲས་བུ་མིན། །རྩོལ་བྲལ་ནམ་མཁའ་ལྟ་བུར་གནས། །”ཞེས་སོ། །དཔེར་ན་ཞང་ཞུང་གི་རྫོགས་ཆེན་པ་གྱེར་ཆེན་ཉི་འོད་བྱ་བ་ལ་མི་ཞིག་གིས་ཁྱོད་ཀྱི་མིང་ལ་ཅི་ཟེར་ཞེས་དྲིས་པའི་ལན་དུ། “དོན་ལ་ངེས་པ་མེད་པས་ན། །བདག་གི་མིང་ལ་ངེས་པ་མེད། །ལ་ལས་ཉི་མ་འོད་ཟེར་ཟེར། །ལ་ལས་བོན་ཞིག་ནག་པོ་ཟེར། །ལ་ལས་གཡུ་ལུས་བྱ་མགོ་ཟེར། །”ཞེས་གསུངས་པ་དང༌། ཡང་ཁྱོད་གནས་འདི་ནས་ལོ་གྲངས་ཅི་ཙམ་བཞུགས་ཞེས་དྲིས་པས། གྱེར་ཆེན་གྱི་ཞལ་ནས“དུས་ལ་སྔ་ཕྱི་མེད་པས་ན། །ལོ་དུས་འཛིན་པ་སེམས་ཅན་བློ། །ལོ་ཡང་མང་པོ་ལོངས་ཏེ་མཆི། །”{9}ཞེས་གསུངས་པ་ལྟ་བུ་དང༌། ཡང་དྲན་པ་ནམ་མཁས“དུས་ལ་སྔ་ཕྱི་འཛིན་པ་འཁྲུལ་བའི་བློ། །གནས་ལ་མཐོ་དམན་འཛིན་པ་འཁྲུལ་བའི་བློ། །ཚེ་ལ་རིང་ཐུང་འཛིན་པ་འཁྲུལ་བའི་བློ། །དུས་དང་གྲངས་སུ་འཛིན་པ་འཁྲུལ་བའི་བློ། །”{10}ཞེས་གསུངས་པ་འདི་དག་གིས་རྫོགས་ཆེན་པ་དེ་རྣམས་ཀྱིས་དུས་ལ་འདས་དང་མ་འོངས་ད་ལྟ་དང་སྔ་ཕྱི་ཡུན་རིང་ཐུང་སོགས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་བཟུང་བ་ནི་སེམས་ཀྱི་རྣམ་རྟོག་ཏུ་ངེས་ཤེས་ཤིང་རང་འབྱུང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཀློང་ན་དུས་གསུམ་ནམ་ཡང་དབྱེ་བ་མེད་པར་མཉམ་པ་ཉིད་དུ་རྟོགས་འདུག་གོ །