གཟི་ལམ་རིག་གནས་ལས་གཟི་དང་འབྲེལ་བའི་ཐ་སྙད་འགའ་ལ་དཔྱད་པ།
ཚངས་དབང་དགེ་འདུན་བསྟན་པ།
ལྡེ་མིག་གིས་འོས་སྦྱོར་བྱས།
དང་པོ། གཟི་བྱ་བའི་མིང་གི་ཐོག་མའི་གོ་དོན་དང་འབྱུང་ཁུངས་སྐོར། གཟི་བྱ་བའི་མིང་འདི་བོད་སྐད་རྙིང་མ་རང་མཚན་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། གནའ་དེང་གི་བོད་ཀྱི་གླེགས་བམ་ཡིག་ཚང་ཁག་ལས་ གཟི་དང་འབྲེལ་བའི་ཐ་སྙད་དུ་མ་ཞིག་ད་ལྟའི་བར་མངོན་སུམ་དུ་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད་ཅིང་། དེ་དག་ལས་རྒྱུན་སྤྱོད་ཀྱི་ཐ་སྙད་གཟི་དང་། གཟི་ བརྗིད། གཟི་བྱིན། གཟི་མདངས། གཟི་དཔལ་སོགས་ནི་བོད་ཡིག་གི་དཔེ་ཆ་རྣམས་སུ་ཐང་མ་བདལ་བ་བཞིན་དུ་གང་སར་མཐོང་རྒྱུ་ མཆིས་པ་མ་ཟད། ད་ལྟའི་བར་ཁ་ནས་ཀྱང་དེ་ལྟར་འབོད་བཞིན་པ་ཚང་མས་མཁྱེན་གསལ་ལྟར་རེད། ཞང་བོད་སྐད་གཉིས་ཤན་སྦྱར་གྱི་དག་ ཡིག་ཁག་ལས་གཟི་ལ་ཞང་སྐད་དུའང་གཟི་ཞེས་འཁོད་ཡོད་པས ། དེས་ན་ཞང་ཞུང་གི་གནའ་སྐད་དུ་ཡང་གཟི་བྱ་བར་འབོད་བཞིན་པ་ ཤེས་ནུས། གཞན་ནེ་པཱ་ལའི་ཤཱཀྱ་མི་རིགས་སོགས་ནེ་པཱ་ལའི་མི་རིགས་མང་པོ་ཞིག་གིས་ཀྱང་གཟི་ཞེས་འབོད་པ་དང་། པར་སིག་གི་སྐད་དུ་སི་གཟི་དང་། ཨ་ལ་པེའི་སྐད་དང་ཞིན་ཅང་གི་ཡུ་གུར་མི་རིགས་བཅས་མི་རིགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོ་ཞིག་གིས་ཀྱང་ གཟི་ལ་ཏུའུ་གཟི་ལྟ་བུ་ཞིག་གི་སྒྲ་ལྟར་འབོད་པ་འདི་ཡང་བོད་སྐད་ཀྱི་གཟིའི་སྒྲ་གདངས་ཕར་ཟུར་ཆག་པར་གསལ་ལོ། འོ་ན། བོད་སྐད་ཀྱི་གཟི་ཞེས་པའི་མིང་གི་གོ་དོན་དངོས་ནི་དབང་ཐང་དང་སྟོབས་ཤུགས་ལ་གོ་ཞིང་། དེ་ལྟར་གོ་བའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་གོང་ དུ་འཁོད་པའི་གཟི་བརྗིད་དང་། གཟི་བྱིན། གཟི་མདངས། གཟི་དཔལ་བཅས་ཀྱི་ཐ་སྙད་ནང་དོན་ཁག་ལ་གཞིགས་ན་ཤེས་ཐུབ་བོ།། བོད་ཡིག་གི་ཚིག་མཛོད་ཁག་ལས། གཟི་ནི་རིན་པོ་ཆེའི་རིགས་ཤིག་སྟེ་ཟེར་བ་ཙམ་ལས་ནང་དོན་ཞིབ་གསལ་གྱིས་འགྲེལ་བཤད་གནང་བ་མེད། གཡུང་དྲུང་གར་མའམ་ཀརྨ་པ་སོགས་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་《ནོར་བུ་གཟིའི་རྣམ་བཤད་འཇིག་རྟེན་དགེ་བ》ལས། སྔོན་ཚེ་གངས་ཅན་རི་ཡི་འདབས། ། ལྷ་ཆེན་དབང་ཕྱུག་སོ་སོར་ཏཱ། ། ལྕམ་གཅིག་བྲ་ཡི་སྒྲོན་མ་གཉིས། ། ཏི་སེ་གངས་ཀྱི་རི་བོ་ལས། ། གཟི་ཞིག་གཟིགས་པས་གཟིགས་ཞེས་བཏགས།། བྷན་ཏ་ཧོར་གྱི་རྒྱལ་པོ་དང་། ། གེ་སར་དམག་གི་རྒྱལ་པོ་གཉིས། ། མ་འཆམ་ཡུན་རིང་འཐབ་པའི་རྗེས། ། འདུམ་པའི་བར་བ་བོད་ཀྱིས་བགྱིས། ། གཟུ་རྟེན་བཞག་པས་གཟུ་ཡང་ཟེར། ། ཞང་ཞུང་གཟི་མ་འཕྲུལ་ཡག་གིས། ། བཟོས་པས་གཟི་ཞེས་ཟེར་ཡང་སྐད། ། ①ཅེས་འཁོད་ཡོད་ཅིང་། ཚིགས་བཅད་དང་པོའི་ནང་དོན་ལྟར་ན་། ལྷ་ཆེན་དབང་ཕྱུག་ཡབ་ཡུམ་གཉིས་ཀྱིས་གངས་ཏི་སེའི་རི་ འདབས་ནས་ནོར་བུ་གཟི་ཞིག་གཟིགས་པས་གཟིགས་ཞེས་བཏགས་བྱ་བ་ལ་དཔགས་ན། གཟི་ནི་གཟིགས་ཀྱི་སྒྲ་ལས་བྱུང་བར་བཤད། གོང་གི་ ནང་དོན་དེ་ཐད་ཀྱིས་བལྟས་ན་དགོད་བྲོ་བའི་གཏམ་རྒྱུད་ཙམ་ལས་ཅི་ཡང་མེད་ཀྱང་། འོན་ཏེ། ཞིབ་ཏུ་དཔྱད་ན་ཚིག་དོན་དེ་ནི་གཟི་བྱ་བའི་ མིང་གི་ཐོག་ནས་གོ་དོན་མི་མངའ་ཡང་གཟི་ཡི་རིག་གནས་ཐད་ནས་བཤད་ན་ཆེས་གནད་འགག་ཅིག་རེད། རྒྱུ་མཚན་ནི། ལྷ་ཆེན་ཡབ་ཡུམ་ དང་། གངས་ཏི་སེ་ནི་ཞང་ཞུང་གི་རིག་གནས་ཡོད་ཚད་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་ལྟ་བུ་ཡིན་པས། ནང་དོན་རྡོག་རྡོག་འདིའི་ཤུགས་ན་གཟི་ནི་ཞང་ཞུང་ གི་ཐོན་རྫས་ཤིག་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་བསྟན་ཡོད། ཚིགས་བཅད་གཉིས་པའི་ནང་དོན་ནི། བྷན་ཏ་ཧོར་གྱི་རྒྱལ་པོ་དང་གེ་སར་དམག་རྒྱལ་་་ གཉིས་འཐབ་པ་ལ་བོད་ཀྱིས་གཟུ་བྱས་པའི་རྟེན་དུ་ནོར་བུ་བཞག་པས་གཟུ་ཞེས་ཟེར་པ་ལ་གཞིགས་ན། གཟི་ཞེས་པ་ནི་གཟུ་ལས་ཐོགས་པར་ བཤད། བྷན་ཏ་ཧོར་རྒྱལ་ནི་གནའ་བོའི་དུས་སུ་མཚོ་སྔོན་དང་ཞིན་ཅང་བཅས་སུ་གནས་པའི་ཧོར་པ་སྤྱི་ལ་གོ་ཞིང་། གེ་སར་དམག་གི་རྒྱལ་ པོ་ནི་གླིང་གེ་སར་དང་། པར་སིག་གམ་དབྱི་ལང་དང་། རྒྱ་ནག་གི་ཀོན་ཡུས་ཁྲང་གི་དམག་ལ་གོ་བ་སོགས་བཤད་ཚུལ་མང་ཡང་སྐབས་འདིར་ དབྱི་ལང་ལ་གོ་དགོས་པར་མངོན། གང་ལྟར་ཚིག་འདིས་གནའ་དུས་སུ་བོད་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁམས་དེ་དག་ལ་གཟི་མང་པོ་བྱིན་ཏེ་འབྲེལ་བ་བཙུགས་ ཡོད་པར་བསྟན། མཐའ་མའི་ནང་དོན་ལས་འཁོད་པའི་ཞང་ཞུང་གཟི་མ་འཕྲུལ་ཡག་བྱ་བ་དེ་སུ་ཡིན་པ་ད་ཕན་བདག་གིས་ཡིག་ཚང་དག་ ལས་མ་རྙེད་པས་རེ་ཞིག་དཔྱད་ཐབས་བྲལ། ཡིན་ན་ཡང་། ནང་དོན་འདི་ལས་ཀྱང་གཟི་ནི་ཞང་ཞུང་པ་ཞིག་གིས་བཟོས་པ་དངོས་སུ་བསྟན་ ཡོད། མདོར་ན་གོང་འཁོད་ཀྱི་ནང་དོན་ཁག་ལས་ང་ཚོས་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཞིག་ནི་གཟི་ནི་བོད་སྐད་རྣལ་མ་ཡིན་པ་མ་ཟད་ཞང་ཞུང་ངམ་མངའ་ རིས་ཡུལ་ནས་བཟོས་པའི་གནས་ཚུལ་གསལ་བོར་བསྟན་ཡོད་དོ།། གཉིས་པ། གཟི་ཡི་མིང་བརྡ་འདི་བོད་ཡིག་ཏུ་དུས་ནམ་ཞིག་ལ་དར་བའི་སྐོར། སྤྱིར་ན་གཟི་བྱ་བའི་ཡི་གེ་འདི། བོད་ཡིག་སྟེང་དངོས་སུ་སྤྱོད་པའི་དུས་རབས་དེ་ནམ་ཞིག་ཡིན་མིན་གསལ་ཐག་ཆོད་པའི་བདེན་དཔང་ད་ལྟ་ ཁ་ཚོན་ཆོད་ནས་བརྗོད་དཀའ་ཡང་། འོན་ཏེ། དེང་སང་དངོས་མཐོང་བདེན་གསལ་དུ་གྱུར་བའི་ཡིག་ཚང་རྣམས་སུ་འཁོད་པའི་གཟི་ཡི་ མིང་བརྡའི་ཐོག་ནས་དུས་རབས་ནམ་ཞིག་ལ་དར་བའི་ལོ་རྒྱུས་རགས་རྩིས་ཤིག་རྟོགས་ངེས་པས་དེ་ལྟར་དུ་བཤད་རྩིས་ཡོད། མ་མཐོང་ཕྱིར་ ན་མེད་པ་མིན། ཞེས་རིགས་ལམ་ཉི་ཚེ་བ་ཙམ་ལ་ཤི་འཐམ་སྤར་འཐམ་བྱས་ནས་བདེན་པའི་བྱ་དངོས་ཅི་ལ་ཡང་རྟོག་དཔྱོད་མི་བགྱི་བ་ནི་ གནའ་དཔྱོད་རིག་པའི་ལམ་མ་ཡིན་པས། ཐོས་བ་བརྒྱ་ལས་མཐོང་བ་གཅིག་ལྷག་གི་རིག་པ་ལ་བརྩོན་པར་བྱ། སྐབས་འདིའི་གཟི་ཡི་ཡི་གེ་ བྱ་བའི་ཡི་གེ་ནི་དབྱངས་གསལ་གཉིས་ཀྱི་རྩོམ་གཞིར་གྱུར་བའི་སྐད་ཀྱི་གདངས་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་གཟུགས་དབྱིབས་ལ་གོ་བ་ལས། སྔ་རབས་ ཚོས་བཞག་པའི་ཡི་གེའི་མཚན་ཉིད་དང་མི་འདྲ་སྟེ། རླུང་ཁམས་པ་ཚོས་དོན་མེད་དུ་སྲོག་རླུང་མི་ལྡང་བར་ཞུ། འདི་ནས་གཤམ་དུ་གནའ་ རབས་བོད་ཀྱི་ཡིག་རྙིང་རྣམས་སུ་འཁོད་པའི་གཟི་ཡི་ཡི་གེའི་སྐོར་ལ་དཔྱད་བསྡུར་བྱ་སྟེ། དེ་ཡང་བོན་གྱི་སྟོན་པ་ གཤེན་རབས་མི་བོ་ཆེས་གསུངས་ཤིང་། ཁོང་གི་གདུང་སྲས་དཔྱད་བུ་ཁྲིད་ཤེས་སོགས་ཀྱིས་བཀའ་བསྡུ་བྱས་པའི་《གསོ་རིག་འབུམ་བཞི་》ལས། ཕུང་བོའི་མདངས་གསུམ་ཡལ་བ་གསོ་མི་རུང་། །མིག་གི་མདངས་ཡལ་གཟི་དང་འདྲ། །②ཞེས་འཁོད་ཡོད་པ་འདི་ལས་གཟི་བྱ་བའི་མིང་བརྡ་ དངོས་སུ་བསྟན་ཡོད། 《གསོ་རིག་འབུམ་བཞི》འདི་སྟོན་པ་གཤེན་རབས་ཀྱི་གསུང་ཡིན་མིན་མཁས་པ་ཚོར་ལྟ་ཚུལ་མང་དུ་མཆིས་པ་མི་ཚད་ སྟོན་པ་གཤེན་རབས་ཀྱི་འཁྲུངས་འདས་ལོ་ཚིགས་སྐོར་ལའང་བཞེད་པ་མི་གཅིག་པ་མང་དུ་མཆིས་པས། མཐའ་གཅིག་ཏུ་དུས་རབས་ གཏན་འཁེལ་བྱེད་པ་ལ་དཀའ་ཁེག་ངེས་ཅན་ཞིག་ལྡན་ཡང་། ངེད་ཀྱིས་ནི་སྟོན་པ་གཤེན་རབས་ཁོང་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་༡༨༣༤ལོར་འཁྲུངས་ པར་འདོད་པའི་ལྟ་ཚུལ་འཛིན་མཁན་ཡིན་ཕྱིན། 《གསོ་རིག་འབུམ་བཞི》་ཡང་སྐབས་དེའི་ཡས་མས་ཤིག་གི་ཡིན་པར་འདོད་དོ། སངས་རྒྱས་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པས་གསུངས་པའི་《བཀྲ་ཤིས་བརྩེགས་པའི་མདོ་》ལས། གཟི་མིག་དྲུག་ལག་གདོང་སྨེ་ཅན། ③ཞེས་བཀྲ་མི་ཤིས་པའི་ རྟགས་སུ་གཟི་མིག་བྱ་བ་གསུངས་ཡོད་ཅིང་། མཁས་པ་ལ་ལས་《བཀྲ་ཤིས་བརྩེགས་པའི་མདོ》་ནི་སངས་རྒྱས་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པའི་གསུང་མིན་ པར་བཞེད་མཁན་ཡང་ཡོད། ཡིན་པའི་གཞིར་བཞག་གིས་བཤད་ན་མ་མཐའ་ཡང་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་གཉིས་དང་ལྔ་བརྒྱའི་ཡར་སྔོན་ཞིག་ ནས་གཟི་འདི་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ། སངས་རྒྱས་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པས་《བཀྲ་ཤིས་བརྩེགས་པའི་མདོ》་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ནས་ གསུངས་པ་ཡིན་ན། ལེགས་སྦྱར་སྐད་དུ་གཟིའི་མིང་ལ་དྲོཧརི་དང་མེ་ཙ་ཀཾ་ཟེར་ཞིང་། ཤཱཀྱའི་སྐད་དང་ཞང་ཞུང་སྐད། ལི་ཡུལ་སྐད་བོད་སྐད་གང་ཡིན་ཡང་གཟི་ཞེས་པའི་སྒྲ་གདངས་བོད་སྐད་ལྟར་ཡིན་པས། དེས་ན་《བཀྲ་ཤིས་བརྩེགས་པའི་མདོ》་འདི་སྐད་ རིགས་གང་ཞིག་གི་འགྱུར་ཡིན་པ་ད་དུང་བརྟག་དགོས་བར་འདུག སློབ་དཔོན་པདྨ་འབྱུང་གནས་ཀྱིས་མཛད་པའི་《གསོ་ཐབས་བདུད་རྩི་ བུམ་ཆེན་གྱི་སྐོར་ལས་འཆི་མེད་བདུད་རྩི་བུམ་པ་རྩ་བའི་རྒྱུད་བཞུགས་སོ་》བྱ་བ་ལས། སྐྲངས་པའི་སྟེང་དུ་གཟི་རྙིང་གིས། །དབུར་བས་སླར་ སྐྲངས་ཡིན་པར་ངེས།། ④ཞེས་འཁོད་ཡོད་ཅིང་། གཟི་རྙིང་ནི་གཟིའི་དོན་ཡིན་པ་དེའུ་དམར་དགེ་བཤེས་ཀྱིས་མཛད་པའི་《ཤེལ་གོང་ཤེལ་ ཕྲེང》་སོགས་སྨན་གཞུང་འགའ་ཞིག་ཏུ་ཡང་གསལ་བོར་བཀྲལ་ཡོད། གཞན་《རྙིང་མ་རྒྱུད་འབུམ》་གྱི་མ་མོ་སྲིད་པའི་བེམ་ལས་གཟིའི་སྐོར་ མང་དུ་གསུངས་པ་དང་། 《བཀའ་ཐང་སྡེ་ལྔ་》ལས་རྒྱལ་པོ་བཀའི་ཐང་ཡིག་ཏུ། མ་འོངས་རྒྱལ་ བརྒྱུད་ནོར་སྐལ་ཇི་ལྟར་སྦས་ཚུལ་བྱ་བའི་སྐབས་སུ་ཡང་གཟི་མང་པོ་ར་ས་དང་བསམ་ཡས་སོགས་སུ་གཏེར་རྒྱབ་ཡོད་པའི་ལོ་རྒྱུས་གསལ་བ་ དང་། 《ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་གཏམ་རྒྱུད》་ལས་ཀྱང་། ངར་གླུད་མགོ་ལ་སྐྲ་མེད་ན། །རྦབ་སེར་བྱ་སྤུ་མགོ་ཡི་སྐྲ། །ངར་གླུད་དབྲལ་ན་མིག་མེད་ ན། །སྤུ་གཟི་ཁྲ་བོ་བལྟ་བའི་མིག །འགྲོན་བུའི་འཐོང་བཤད་ཚེམས་སུ་བགྱིས། །⑤ཞེས་གཟི་ཡི་ཐ་སྙད་གསལ་བ་དང་། 《གཏམ་ཤུལ་དགའ་ཐང་ འབུམ་པ་ཆེ་ནས་གསར་རྙེད་བྱུང་བའི་བོན་གྱི་གནའ་དཔེ་བདམས་བསྒྲིགས་》བྱ་བ་ལས། ཐོག་བཟའ་དཔའ་མོ་ཐང་། ཕྱག་ན་ཟངས་ཀྱི་གཟེ་མ་ གཟི་ཆོད་བསྣམས།⑥ བྱ་བ་དང་། ཡང་《མགོན་པོའི་བྱུང་ཚུལ་གཏོ་ཕུག་ནག་པོ》ལས། རི་རབ་རི་ཡི་རྩེ་མོ་ནས། །རྣམ་པར་རྒྱལ་བའི་ཁང་བཟང་ན། ། ལྷ་ཡི་དབང་བོ་བརྒྱ་བྱིན་ལ། །དགོས་འདོད་ཡོན་ཏན་འདི་དག་ཡོད། །ཆོས་བཟང་ལྷ་ཡི་ཁང་བཟང་དང་། །ཨ་མོ་ལི་ཀའི་རྡོ་ལེབ་དང་། ། དཔག་བསམ་ལྗོན་ཤིང་ལོ་རྒྱས་དང་། །ནོར་བུ་རིན་ཆེན་གཟི་འབར་དང་། །⑦ཞེས་གོང་འཁོད་ཀྱི་ནང་དོན་ཁག་ལས་གཟི་དང་འབྲེལ་བའི་ གནས་ཚུལ་དུ་མ་ཞིག་བརྗོད་ཡོད་པ་དེ་དག་མང་ཤས་ནི་དུས་རབས་བརྒྱད་པ་ནས་དགུ་བའི་སྐབས་ཀྱི་བརྩམས་ཆོས་དང་བསྒྱུར་རྩོམ་ཡིན་ཕྱིན། མ་མཐའ་ཡང་ལོ་ངོ་སྟོང་གཅིག་དང་ཉིས་བརྒྱ་ཡར་སྔོན་ཞིག་ནས་བོད་ཡིག་སྟེང་གཟི་ཡི་ཡི་གེ་འདི་དངོས་སུ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད་པ་ཤེས་ ཐུབ་པ་དང་། སྒོས་སུ་《མགོན་པོའི་བྱུང་ཚུལ་གཏོ་ཕུག་ནག་པོ》་ལས། ནོར་བུ་གཟི་ཡོད་ས་ནི་ལྷའི་དབང་བོ་བརྒྱ་བྱིན་གྱི་བཞུགས་ གནས་རྣམ་པར་རྒྱལ་ བའི་ཁང་བཟང་ཡིན་པར་བཤད་པ་དེ་ཡང་ཧ་ཅང་གི་དོན་གནད་ཅན་གྱི་ཚིག་ཅིག་རེད། རི་རབ་ཀྱི་རྩེ་མོ་ནི་གངས་རིན་པོ་ཆེ་ལ་གོ་བ་དང་། རྣམ་པར་རྒྱལ་བའི་ཁང་བཟང་ཡང་གངས་རིན་པོ་ཆེའི་ཉེ་སར་ཞིག་ཏུ་ཡོད་པར་བཤད་པ་མ་ཟད། ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་རང་རྣམ་དུ་དེ་ནི་སྤྱིར་ བཏང་གི་རྫོང་ཀ་ཞིག་ཡིན་པར་གསུངས།⑧ དེས་ན་དོན་དུ་བརྗོད་བྱ་དེའི་ཤུགས་སུ་གཟི་ཡི་ལྟེ་བ་ནི་གངས་རིན་པོ་ཆེའི་ཉེ་སར་ཞིག་ཡིན་པ་ བསྟན་ཡོད། གཞན་ཕྱིས་སུའང་གཟིའི་སྐོར་བཀོད་ཡོད་པའི་བསྟན་བཅོས་མང་ཡང་ཡོངས་སུ་གྲགས་པ་རྣམས་ནི། 《པདྨ་བཀའ་ཐང》་དང་། 《ཨ་གྲགས་གཟི་རྫོང་》། གཡུང་དྲུང་གར་མ་སོགས་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་ནོར་བུ་གཟིའི་རྣམ་བཤད་འཇིག་རྟེན་དགེ་བ་དང་། ཟུར་མཁར་བ་མཉམ་ ཉིད་རྡོ་རྗེའི་《གཟི་བཟོ་ཐབས》། 《འཇིགས་མེད་གླིང་པའི་གཏམ་ཚོམས》། དེའུ་དམར་གྱི་《ཤེལ་གོང་ཤེལ་ཕྲེང་》། ཁང་གསར་བསྟན་པའི་དབང་ཕྱུག་གི་《རིན་པོ་ཆེའི་བཤད་པ》་སོགས་མང་དུ་མཆིས་ཀྱང་སྐབས་འདིར་རེ་རེ་ནས་མི་སྤྲོ་བར་བྱའོ།། གསུམ་པ། དཀར་ཁྲ་མེན་ནམ་སྐར་ཁྲ་མན་དང་། ཁྲ་མོ། འཕྲ་མེན་བཅས་ཀྱི་སྐོར། དེ་ཡང་དཀར་ཁྲ་མེན་ནི། གཟི་རང་ལ་ངོས་འཛིན་པ་དང་ཡང་ན་གཟིའི་བྱེ་བྲག་ཅིག་ལ་གོ་བ་ལེན་པ་བཅས་ངོས་འཛིན་སྟངས་མི་འདྲ་སྟེ། ཁམས་ཕྱོགས་གོ་འཇོ་ས་ཁུལ་དུ་དཀར་ཁྲ་མེན་ཟེར་སྐབས་ཡོངས་གྲགས་སུ་ར་ཤི་མིག་རྡོག་བྱ་བ་དེ་ལ་གོ་ཞིང་། ཡུལ་ཤུལ་ཕྱོགས་སུ་གཟི་ར་ཁྲ་་ རིང་ཟེར་བ་དེ་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱིན་འདུག འདི་ལ་ཡི་གེ་འབྲི་སྟངས་མི་འདྲ་བ་ཅི་རིགས་ཤིག་མཆིས་ཏེ། གཡུ་ཐོགས་པའི་《རྒྱུད་བཞི》་ལས།ནད་པའི་སྲུང་བ་རིང་སྲེལ་དཀར་ཁྲ་མེན། ⑨ ཞེས་འཁོད་ཡོད་པ་དང་། དཔྱད་བུ་ཁྲིད་ཤེས་ཀྱིས་བསྒྲིགས་པའི་《གསོ་རིག་འབུམ་བཞི》་ལས། ནད་པའི་བསྲུང་བ་རིལ་སྲེལ་སྐར་ཁྲ་མན།⑩ བྱ་བ་དང་། དགའ་བའི་རྡོ་རྗེའི་《འཁྲུངས་དཔེ་དྲི་མེད་ཤེལ་གྱི་མེ་ལོང་》དུ། སྡེ་སྲིད་ཀྱི་《བཻ་སྔོན》་ནང་། དཀར་ཁྲ་མན་ཞེས་⑪བྲིས་ཡོད་པར་བཤད་ཀྱང་། འོན་ཏེ། སྡེ་སྲིད་ཀྱི་《མཆོད་སྡོང་འཛམ་གླིང་རྒྱན་གཅིག་ གི་དཀར་ཆག》་ཏུ། དཀར་ཁྲ་མེན་གྱི་འབྲས་སྐྱོགས་གསུམ་ཞེས་རྒྱུད་བཞི་ལས་འཁོད་པ་དང་གཅིག་གོ། ⑫ 《ཏུན་ཧོང་གི་ཡིག་རྙིང་》ཁག་ ཅིག་ཏུ། སྤུ་གཟི་ཁྲ་བོ་བལྟ་བའི་མིག ⑬ཅེས་ཁྲ་བོ་བྲིས་པ་དང་། 《ནོར་བུ་གཟིའི་རྣམ་བཤད》་ལས། གནའ་རབས་དག་གིས་ཁྲ་མོ་ ཟེར་⑭ཞེས་ཁྲ་མོ་བྲིས་པ་དང་། བཙན་པོའི་དུས་ཀྱི་ཡིག་རྙིང་རྣམས་སུ་སྐབས་ལ་རེར་འཕྲ་མེན་བྲིས་ཡོད་པའང་མཐོང་སྟེ། དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་གཉའ་གོང་ལགས་ཀྱིས་སྒྲིག་རྩོམ་བྱས་པའི་《བོད་ཀྱི་བརྡ་རྙིང་ཡིག་ཆ་བདམས་བསྒྲིགས》་བྱ་བ་ལས། སྲས་ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་ བཙན་གྱི་སྐུ་རིང་ལ། ཤོག་བུ་མཐིང་ག་ལ་གསེར་གྱིས་བྲིས་ཏེ་འཕྲ་མྱེན་གྱི་སྒྲོམ་བུར་བསྩལ། ⑮ཅེས་འཁོད་ཡོད་པ་སོགས་འདི་ལ་ཡི་གེ་འབྲི་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་ཞིག་ཡོད་ཀྱང་དོན་དུ་གཟི་ལ་བཤད་པ་ངེས་པར་དུ་གསལ་ལོ།། དཀར་ཁྲ་མེན་ལ་སྤྱིར་བཏང་ཁྲ་མེན་ཟེར་ཞིང་། ཡིག་ཚང་ལ་ལར་གཟི་རྡོ་དེ་དཀར་ཁྲ་མེན་གྱི་མིང་གཞན་ཡིན་པར་བཤད། དམངས་ཁྲོད་དུ་ མིག་ཞར་བལྟ་ཅན་ལ་གཟི་ལོག་ཅེས་འབོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་དཀར་ཁྲ་མེན་འདིའི་དབྱིབས་དང་མདོག་ལ་བརྟེན་ནས་མིང་འདོགས་བྱུང་ཞེས་ གྲགས་པ་དེ་ཡང་བདེན་ནམ་སྙམ། དཔེ་རྙིང་ཁག་ཏུ་ཁྲོ་བོ་འཇིགས་སུ་རུངས་པའི་སྤྱན་དཔེར་བརྗོད་པའི་སྐབས་སུ་གཟི་མིག་ཅེས་བྲི་བ་དང་། གཟི་རང་གི་མིག་བཤད་པའི་དུས་སུ་ཆུ་མིག་ཅེས་འཁོད་པ་དང་འབོད་པ་བཅས་ལ་དཔགས་ནའང་ཤེས་ནུས། དེའུ་དམར་གྱི་《ཤེལ་གོང་ཤེལ་ ཕྲེང་》དུ། གཟི་རྙིང་དང་དཀར་ཁྲ་མེན་གཉིས་ཀྱི་མིང་དོན་སོ་སོར་བཀྲལ་ཡོད་ནའང་དེ་གཉིས་ཀྱི་ནུས་པ་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་པ་བསྟན་ཡོད། དེས་ན་འདིའི་སྐོར་ཅུང་ཞིབ་ཕྲའི་སྒོ་ནས་དཔྱད་བརྗོད་གནང་ཡོད་པ་ནི། དགའ་བའི་རྡོ་རྗེའི་《འཁྲུངས་དཔེ་དྲི་མེད་ཤེལ་གྱི་མེ་ལོང་》བྱ་བ་དེ་་ ཡིན་པས། གཤམ་དུ་དེར་འཁོད་པའི་ནང་དོན་གནད་བསྡུས་བརྗོད་པར་བྱ། ཁྲ་མན་ནི། 同心环状玛瑙 འདི་ལ་《བཻ་སྔོན》་དུ་དཀར་ཁྲ་མན་ལ་མིང་བཅུ་གཉིས་འདིར་གཅིག་ལ་ངོས་འཛིན་མང་ཡང་འཁྲུལ་མེད་གཟི་མིག་དགུ་བ་དེ་ཡིན་པས་སྟེང་ གདོན་སྲུང་ཞེས་གཟི་རང་དུ་ངོས་འཛིན་གནང་། འོན་ཀྱང་། 《ཤེལ་ཕྲེང》་དུ། གཟིའི་རྒྱུ་ལས་རི་མོ་སྔོ་དཀར་དམར་སོགས་མ་ངེས་ཞིག་་ ཡོད་ལ་རིགས་གཅིག་ནི་གཟི་ནག་ཁྲ་འགྱུར་མིག་དགུ་བ་ཡིན་པར་བཤད། ཅེས་གཟི་དངོས་རང་མ་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་གནང་། དེང་ དུས་ཡོངས་གྲགས་ཁྲ་མན་ཞེས་པ། རང་ལྗོངས་ཀྱི་ནག་ཆུའི་བྱང་ཐང་དང་། ཨ་མདོ་དང་། ཤན་རྫ་སོགས་ནས་ཐོན་པ། དེང་གཟི་ རྡོར་གྲགས་པ་སྟེ་ངོ་བོ་སྲ་ཞིང་མཁྲེགས་པ། དབྱིབས་དང་ཆེ་ཆུང་ངེས་མེད། ཁ་དོག་སྔོ་སྐྱ་དང་། འོ་ཁ། ཁམ་སྐྱ་ལ་སོགས་པ་ལ། ཆུ་རིས་དཀར་པོ་ཕྱི་ནང་རིམ་པ་མང་པོའི་ཆགས་རིམ་ལྟ་བུ་ཡོད་པ། དཔེ་རིས7པ་ལྟ་བུ་གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོ་ཡིན་ཞིང་། སྲ་ཚད་6.5-70དང་། བསྡུར་ལྗིད་ཁེ་2.6.7ཡོད་པ། སྲ་ཞིང་མཁྲེགས་ལ་ཕལ་ཆེར་རྡོ་སྲུབ་མེད་ཅིང་། འཐིབ་ལ་ཅུང་ཟད་དྭངས་པའི་ཉམས་ཅན། ཤེལ་རིགས་ ཕལ་ཆེར་གཅོད་པར་ནུས་པ། ལྕགས་བརྡབ་པས་མེ་འབྱུང་བ་བཅས་སོ།། འདི་ལ་གཟི་རྡོ་ཞེས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཀྱང་འདི་ཉིད་ངོ་བོ་མཆོང་ གི་རིགས་ཡིན་པ་དང་གཏེར་དངོས་རྫས་འགྱུར་རིག་པས་བརྟག་ཞིབ་བྱེད་སྐབས། འདིའི་ནང་གཟི་ལ་ཡོད་པའི་གྲུབ་ཆ་ལས་རྣམ་གྲངས་ བཅུ་གཅིག་ཙམ་འདུག་ཅེས་གསལ་འབྱེད་བྱས་པ་དང་། ཁྲ་མན་གཟའ་ནད་འབྱུང་བོའི་གདོན་ཀུན་ཐུབ་ཅེས་པ་དང་། གཟི་རྙིང་གཟའ་ཡི་་ ནད་དང་གདོན་གཟེར་འཇོམས། མཆོང་དང་མརྒད་དག་ཀྱང་དེ་བཞིན་ནོ།། ཞེས་པས། གང་ཐད་ནས་དཔྱད་ཀྱང་ནུས་པ་མཐུན་པར་ བརྟེན། སྨན་དུ་སྦྱར་སྐབས་གཟིའི་ཚབ་བམ། བོང་སྐྱེད་ཙམ་དུ་བཏང་བས་མི་འགལ་བར་དགོངས་པས་སོ།། ཁ་ཅིག་གིས་རང་བྱུང་གི་་་ མཆོང་གཟི། ཁྲ་དང་རི་མོ་སྣ་ཚོགས་ཡོད་པ་དང་། གཟི་ར་མིག་ལ་སོགས་ལ་ཁྲ་མན་མཛད་པའང་ཡོད་པས་མི་འཐད་པ་མེད་དོ།། གང་་ ལྟར་ཡང་དུག་འདོན་སོགས་རིན་ཆེན་སྤྱི་ལྟར་བྱ། ⑯ཞེས་གོང་འཁོད་ཀྱི་ནང་དོན་དེ་དག་ལས་གཟི་དང་དཀར་ཁྲ་མེན་གཉིས་ཕྱོགས་གང་ ཐད་ནས་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་པ་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོད་ཅིང་། སྒོས་སུ་སྡེ་སྲིད་ཀྱིས་བསྒྲིགས་པའི་《རྒྱུད་བཞིའི་བྲིས་ཆ་མཐོང་བ་དོན་ལྡན》་བྱ་ བ་རུ། གཟི་ཆུ་མིག་དགུ་བའི་དཔེ་རིས་ཀྱི་གསལ་བཤད་དུ་དཀར་ཁྲ་མེན་ཞེས་བྲིས་ཡོད་པ་དེར་བལྟས་ནའང་གཟི་དང་དཀར་ཁྲ་མེན་གཉིས་་ དོན་གཅིག་ཡིན་པ་ཤེས་ཐུབ་པ་དང་། གཞན་《ནོར་བུ་གཟིའི་རྣམ་བཤད་འཇིག་རྟེན་དགེ་བ》་ཞེས་པ་ལས། གནའ་རབས་དག་གིས་ཁྲ་མོ་ཟེར།། ད་ལྟ་ཡོངས་གྲགས་གཟི་ཞེས་འབོད། །⑰ཅེས་དཀར་ཁྲ་མོ་དང་གཟི་གཉིས་གནའ་དེང་གི་སྐད་ཆའི་ཁྱད་པར་ཙམ་ལས་ནང་དོན་གཅིག་ཡིན་ པར་བཤད། འཕྲ་མེན་ནི། དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་གཉའ་གོང་ལགས་ཀྱིས། འཕྲ་མེན་གྱི་སྒྲོམ་བུའི་མཆན་འགྲེལ་དུ། ཕྲེ་མེན་ནམ་ཁྲ་མན་ཞེས་ ཀྱང་བྱ་སྟེ། གསེར་དངུལ་སོགས་རིན་པོ་ཆེས་བགྱིས་པའི་སྒྲོམ་བུ་ཕྲ་ཅན་ཞིག་གམ། རི་མོ་སྔོ་དམར་དཀར་གསུམ་ཅན་གྱི་གཟི་ཡིན་སྐད། ⑱ཅེས་འཕྲ་མེན་གཟི་ཡིན་པར་བཤད་པའང་རྒྱུ་མཚན་ངེས་ཅན་ཞིག་མཆིས་ཏེ། 《བཀའ་ཐང་སྡེ་ལྔ》་དང་《ཀློང་ཆེན་ཆོས་འབྱུང》་རྣམས་སུ། བཀའ་བརྒྱད་བཤད་པའི་སྐབས་སུ། དྲག་སྔགས་ཀྱི་གཟི་སྒྲོམ་ཞེས་གཟི་ཡི་སྒྲོམ་བུ་ཡོད་པར་བཤད་པ་དང་། གཟི་སྒྲོམ་གྱི་ཐོབ་ཐང་དང་དེའི་ཁྱད་ ཆོས་གང་འདྲ་ཡིན་པ་སོགས་ཞིབ་ཕྲའི་གནས་ཚུལ་བརྗོད་ཡོད་པ་ད་ཕན་བདག་གིས་མཐོང་མ་མྱོང་ཡང་། 《ཐང་ཡིག་གསར་རྙིང་》རྣམས་སུ་སི་ སི་ཞེས་པ་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་སོགས་ཀྱིས་གཡུ་རུ་བསྒྱུར་ཡོད་ཅིང་།⑲ གཞི་གང་ལ་བརྟེན་ནས་དེ་ལྟར་དུ་བསྒྱུར་བ་ད་དུང་བརྟག་དགོས་པ་ཞིག་ འདུག དེ་ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། རྒྱ་ཡིག་གི་སི་སི་བྱ་བ་ནི་བོད་ཡིག་གི་གཟི་ཞེས་པའི་སྒྲ་གདངས་ཕར་ཟུར་ཆག་པ་ཡིན་ལ། དེས་ན་སི་སི་བྱ་བ་བོད་སྐད་དུ་གཟིའི་ཡི་གེ་དང་ཡང་ན་ཁྲ་མན་གྱི་ཡི་གེ་རུ་བསྒྱུར་ན་དོན་དངོས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དང་མཐུན་པ་ཞིག་རེད། གོང་ འཁོད་ཀྱི་གནས་བབ་དེ་དག་ལ་དཔྱད་ན་ཁྲ་མན་དང་འཕྲ་མེན་བཅས་ནི་གཟི་ལ་གོ་བ་མ་ཟད་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་དང་དམིགས་བསལ་གྱི་ ཁྱད་ཆོས་དག་ཀྱང་ཅུང་ཟད་ཤེས་ནུས་མོད། འདིར་རྒྱས་པར་མི་སྤྲོ་བར་བྱའོ།། མདོར་ན་གོང་དུ་བཤད་པའི་དཀར་ཁྲ་མེན་དང་། སྐར་ཁྲ་སྨན། འཕྲ་མེན། ཁྲ་མོ། ཁྲ་བོ་ཁྲ་ཆུང་། ཕྲ་མན་བཅས་ནི་གདམ་ང་དང་ཟུར་ཆག ཡུལ་སྐད་བཅས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཙམ་ལས་དོན་དུ་དེ་ ཀུན་གཟི་ལ་བཤད་པ་མངོན་སུམ་ཚད་མས་གྲུབ་བོ།། དེང་སང་དཀར་ཁྲ་མེན་ཟེར་སྐབས་ཚོང་བ་མང་ཤོས་ཀྱིས་ར་ཤི་མིག་རྡོག་གམ་ ནོར་བུ་བྱི་མིག་བྱ་བ་དེ་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཅིང་། ཡུལ་ཤུལ་ཕྱོགས་སུ་གཟི་ར་ཁྲ་རིང་ལ་གོ་བ་སོགས་ཡུལ་དུས་ཀྱི་བར་བརྒལ་དང་ གོ་བབས་མི་འདྲ་བའི་གནས་ཚུལ་རྣམས་སྐབས་དོན་གྱིས་ཤེས་དགོས་སོ།། ནང་ཆེན་ཕྱོགས་སུ་ཁ་དཔེ་ལ། དཀར་ཁྲ་མན་གཟི་ལས་ དགུ་སྐོར་ཡིན། ཅེས་དཀར་ཁྲ་མན་གཟི་དགུའི་རིན་ཐང་ལས་ཆེ་བར་བཤད་པའི་ཚིག་ལ་བརྟགས་ན་གཟི་དང་དཀར་ཁྲ་མེན་གཉིས་ སོ་སོར་ཡིན་པའི་ནང་དོན་ཞིག་མཆིས་ཀྱང་། དེ་ནི་སྨན་སྦྱོར་གྱི་ནུས་པའི་སྐབས་སུ་བཤད་པའི་ཚིག་དོན་ཡིན་པས། སྤྱིར་བཏང་ གི་གཟི་རྡོ་དམན་པའི་རིགས་ལ་བལྟོས་ནས་དེ་ལྟར་བརྗོད་པ་ཡིན་ནམ་སྙམ། གཞན་《དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད》་ལས། ཕྲ་མེན་ནི། གསེར་ དང་དངུལ་སྤེལ་ནས་བཟོས་པའི་དངོས་རིགས་སྟེ། དཔེར་ན། ཐང་གི་གོང་མས་རྒྱལ་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་ལ་ཕུལ་བའི་ཕྱག་རྟགས་ ནང་ཕྲ་མེན་གྱི་ཞྭ་ཞེས་གསལ་བ་ལྟ་བུ་ཡིན། ⑳ ཞེས་འཁོད་ཡོད་ཅིང་། དེ་ནི་《ཐང་ཡིག་གསར་རྙིང་》སོགས་སུ་བཤད་པའི་ནང་དོན་ལྟར་ ཡིན་པར་གསལ་ཡང་། འོན་ཀྱང་། ལོ་རྒྱུས་དཔེ་ཆ་དེ་དག་ལས་འཁོད་པའི་ཕྲ་མེན་བྱ་བ་ནི་གསེར་དངུལ་གྱིས་བཟོས་པའི་དངོས་ཆས་ སྟེང་གཟི་དང་གཡུ་སོགས་ཀྱིས་ཕྲ་བཏབ་པ་ལ་ཟེར་བ་ལས་གསེར་དངུལ་གྱིས་བཟོས་པའི་ཅ་ལག་ལ་བཤད་པ་མིན། གཙོ་བོ་ཕྲ་ལ་བཤད་ པ་ཡིན། དེ་ལྟར་ཡིན་མིན་《ཐང་གི་ལོ་རྒྱུས》་དང་《རྒྱལ་རབས་གསར་བ་ལྔའི་ལོ་རྒྱུས》་སོགས་ལ་གཟིགས་དང་ཤིན་ཏུ་གསལ་ལོ།།
བཞི་བ། ཆུ་མིག་གམ་འགྱུར་མིག ཁྱུང་མིག་བཅས་ཀྱི་སྐོར། གཟི་དང་འབྲེལ་བའི་ཡིག་ཚང་རྙིང་བའི་ཁག་ཏུ། མིག་ཡོད་པའི་གཟིའི་རིགས་ལ་ཆུ་མིག་གམ་འགྱུར་མིག་ཟེར་བ་ལས་གཟི་མིག་ཅེས་ འཁོད་ཡོད་པ་ཧ་ཅང་ཉུང་ལ། གཟིའི་ཆེད་ལས་ཚོང་པ་དང་མཁས་པ་རྣམས་དེང་སང་ཡང་གཟི་མིག་ཅན་ལ་ཆུ་མིག་ཅེས་འབོད་པ་དང་། མིག་གཅིག་ཅན་ལ་ཆུ་མིག་དང་པོ་ཟེར་ཞིང་། མིག་གཉིས་ཅན་ལ་ཆུ་མིག་གཉིས་པ། དེ་བཞིན་དུ་མིག་དགུ་ཅན་ལ་ཆུ་མིག་དགུ་བ་ཞེས་་་ གོང་ལྟར་མཚུངས། ཕྱིས་སུ་བརྩམས་པའི་གཟིའི་སྐོར་གྱི་དཔེ་ཆ་ལ་ལར་གཟི་མིག་བྱ་བའི་ཐ་སྙད་འདི་བེད་སྤྱོད་བཏང་ཡོད་པ་མཐོང་མྱོང་ ཡང་། དེ་ནི་གཟི་ལ་རྒྱུས་མེད་པ་དང་ཡང་ན་དཔེའི་སྒོ་ནས་དོན་གཞན་ཞིག་སྟོན་པའི་སྐབས་ཡིན་པ་ལས། གཟི་རང་གི་མིག་བཤད་པའི་་ དུས་སུ་ཆུ་མིག་བྱ་བ་མངོན་གསལ་རེད། དེས་ན་དེ་ལྟར་དུ་བརྗོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཅི་ཡིན་ཞེ་ན། དམངས་ཁྲོད་དུ་གཟི་མིག་ཟེར་དུས་ མིག་ཞར་བལྟ་ཅན་ནམ། ཡང་ན་མིག་གི་རྒྱལ་མོར་སྐྱོན་གྱིས་བསླད་པ་ཞིག་ལ་གོ་སྟེ། 《བཀྲ་ཤིས་བརྩེགས་པའི་མདོ》་ལས། གཟི་མིག་ ལག་དྲུག་གདོང་སྨེ་ཅན། །21ཞེས་བཀྲ་མི་ཤིས་པའི་རྟགས་སུ་གཟི་མིག་བྱ་བ་འཁོད་ཡོད་པ་དང་། 《བོན་གྱི་བརྟེན་འགྱུར་ཆེན་མོའི》་ནང་། སྨོན་རྒྱལ་པདྨ་རྒྱལ་པོའི་ཡང་སྲིད་གཡུང་དྲུང་བསྟན་པ་དབང་རྒྱལ་གྱིས་མཛད་པའི་རྣམ་མཁྱེན་རྒྱལ་བ་གཤེན་རབ་ཀྱི་སྐྱེས་རབས་རྣམ་བཤད་ ནོར་བུའི་ཕྲེང་བ་བྱ་བ་ལས། སྐྲ་ནི་རྩིད་པ་གནམ་གཟེངས་འདྲ་བ། མིག་ནི་གཟི་ཟླུམ་མེ་ཤོར་འདྲ་བ། 22ཞེས་ངན་ལྟས་སུ་བཤད་ཡོད་ པའི་རྐྱེན་གྱིས་སོ།། འོ་ན་ཆུ་མིག་ཅེས་པའི་གོ་དོན་ལ་བཤད་ཚུལ་མང་སྟེ། ཟངས་དཀར་རྫོང་གི་ཐོས་རྒྱ་ཅན་དཔལ་མོ་ལགས་ཀྱིས་བཤད་ པ་ལྟར་ན། གཟི་ནང་ནས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་བ་ནི། ཆུ་སྤྲིན་ཟེར་བ་གཟི་དཀར་གྱི་སྟེང་ལ་མིག་མཆིས་ཤིང་། ཉི་འོད་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་འཁོར་་ ཚེ་གཟི་གསེང་དུ་མིག་ཡོད་པ་དེ་ལ་སྤྱིར་བཏང་ཆུ་མིག་བྱ་བར་བརྗོད། 23ཅེས་ཆུ་མིག་ནི་ཆུ་གཟིའི་རིགས་ལས་ཐོགས་པར་བཤད། གསེར་རྟ་རྫོང་གི་ཚོང་བ་བཤད་སྒྲུབ་སོགས་ཀྱིས། གཅོད་པ་པ་རྣམས་ཆུ་མིག་བརྒྱ་རྩ་འགྲིམས་སྐབས་གཅོད་འུར་ཆུ་མིག་དགུ་སྒྲིལ་ཞིག་ལུས་་ སྟེང་དུ་བསྣམས་དགོས་ཤིང་། གཅོད་འུར་ཆུ་མིག་དགུ་སྒྲིལ་དང་གཟི་ཆུ་མིག་དགུ་བ་གཉིས་ཀྱི་ནང་དོན་དང་མཚོན་བྱེད་ཧ་ལམ་གཅིག་ མཚུངས་ཡིན་པས། དེས་ན་དེ་འདྲ་ཞིག་གི་ཆ་ནས་བཏགས་པ་ཨེ་ཡིན་སྙམ། 24ཞེས་ཟེར་ཞིང་། འདི་ལྟར་ན་ཆུ་མིག་བརྒྱ་རྩ་དང་འབྲེལ་ བ་ཡོད་པར་བཤད། གོ་འཇོ་བ་རིན་ཆེན་བསམ་འགྲུབ་སོགས་ཀྱིས། ཆུ་མིག་བྱ་བ་ལ་རྒྱུ་མཚན་ངེས་ཅན་ཞིག་མེད་པས། ཁྱུང་མིག་ཅེས་པ་ཡིན་པར་འདོད། དེ་ལྟར་འདོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་ཁྱུང་འདི་ཀླུ་གཟའ་གཉན་སོགས་ཀྱི་ཁ་གནོན་བྱེད་པའི་གཉེན་པོ་ཡིན་ཞིང་། ཁྱུང་མིག་གི་དབྱིབས་སམ་རྣམ་པའི་རིན་པོ་ཆེ་ལུས་སྟེང་དུ་འདོགས་ན། དེ་དག་དང་འབྲེལ་བའི་ནད་ཡམས་འབྱུང་མི་སྲིད་པར་མངོན། 25 ཞེས་པ་ལྟར་ན་ཆུ་མིག་བྱ་བ་ནི་ཁྱུང་མིག་ལས་བྱུང་བར་འདོད་པ་སོགས་བཤད་ཕྱོགས་མང་ངོ་།། འབྲོག་ཡུལ་གྱི་རྒན་རྒོན་ཚོས་ཆུ་མིག་ཅེས་ ཤོད་སྐབས་ཁྱུང་མིག་གི་སྒྲ་གདངས་ལྟར་ཀློག་གིན་ཡོད་པས། དེ་ལ་བསམ་ན་ཁྱུང་མིག་ཅེས་པ་ལའང་རྒྱུ་མཚན་ཅུང་ཟད་མཆིས་སམ་སྙམ། གཞན་ཁྱུང་སྐྱུགས་བྱ་བ་ཁྱུང་གིས་སྦྲུལ་ཟོས་པ་ལས་བྱུང་བར་གྲགས་པའི་རིན་པོ་ཆེ་དེ་ནི་གཟིའི་ནང་ནས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་བ་ཡིན་པར་བཤད་པ་དང་། ལ་ལས་གཟི་འདིའི་འབྱུང་ཁུངས་དངོས་ནི་ཞང་ཞུང་ནས་ཡིན་ཞིང་། ཞང་ཞུང་ལ་བོད་སྐད་དུ་ཁྱུང་ཟེར་བ་ཡིན་ལ། དེས་ན་ཁྱུང་མིག་བྱ་བ་ནི་གཟི་འབྱུང་སའི་གནས་ཡུལ་གྱི་ཆ་ནས་འདོགས་པ་ཞིག་ཨེ་ཡིན་ཞེས་ཀྱང་ཟེར། འོ་ན་དོན་དངོས་ཀྱང་དེ་འདྲ་ ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། ངེད་ཀྱིས་ནི་གོང་འཁོད་ཀྱི་ནང་དོན་བཞིན་དུ་མི་འདོད་དེ། ཆུ་མིག་བྱ་བ་ནི་ཆུ་བུར་མིག་ཅེས་པའི་བསྡུས་མིང་ཡིན་ལ། མིག་དང་ཆུ་མིག་གཉིས་དོན་གཅིག་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་སོ།། གནའ་བོའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་རྣམས་སུའང་ཆུ་མིག་ཅེས་འཁོད་ཡོད་པ་ལས་ ཁྱུང་མིག་བྱ་བ་ཧ་ལམ་གཅིག་ཀྱང་མེད། 《རྙིང་མ་རྒྱུད་འབུམ》་དུ། མ་མོ་སྲིད་པའི་བེམ་ནང་། སྟག་སོ་རིགས་གཉིས་ཆུ་མིག་རིགས་གཉིས། བྱ་བ་དང་། ཡང་དེ་ཉིད་ལས། ཉི་ཟླའི་ཐོད་ཕྲེང་ཅན་ལ་དབུལ། སྟག་སོ་ཆུ་མིག་བསྒྲིལ་མ་རིས། །མཁར་ཐབས་ཉི་ཟླ་སྟོང་ལ་གུར། ། ཞེས་བ་དང་། ཟུར་མཁར་བ་མཉམ་ཉིད་རྡོ་རྗེའི་《གཟི་བརྟག་ཐབས》་ལས། རི་མོ་འཁོར་ཐབས་རིས། ཆུ་མིག་རིས། བྱ་བ་དང་། ནམ་མཁའི་ནོར་བུའི་ཞང་བོད་ཏི་སེའི་འོད་ལས། གཟིའི་རྣམ་པ་ལ་ནར་མོ་དང་རིལ་བོ་གཉིས་ཡོད་ཅིང་། ནར་མོའི་རིགས་ལ་ཆུ་མིག་ཅེས་ པའི་ཐིག་རིས་དང་། 27ཞེས་པ་ནས། གཟིའི་རིགས་ཆུ་མིག་ཅི་ཙམ་མང་བ་དེ་བང་ཚད་ཀྱང་ཆེ་བ་ཡིན་སྟབས་རིན་ཐང་ཡང་ཆེ་བར་ བརྩི་ཞིང་། ལྷག་པར་དུ་ཆུ་མིག་གི་གྲངས་སུ་ཡ་ཅན་འབྱུང་བ་དཔེར་ན། ཆུ་མིག་གསུམ་པ་དང་། ལྔ་བ། བདུན་པ། དགུ་བ། བཅུ་ གཅིག་པ་རྣམས་ལ་མཐོང་ཆེ་བར་བྱེད། 26ཅེས་པ་དང་། གཞན་གཟིའི་རྣམ་བཤད་འཇིག་རྟེན་དགེ་བ་སོགས་གཟི་དང་འབྲེལ་བའི་ཆེད་ རྩོམ་གང་མང་ཞིག་ཏུ་ཆུ་མིག་ཅེས་འཁོད་ཡོད་པ་ལས་ཁྱུང་མིག་ཅེས་བྲིས་པ་མི་སྣང་ངོ་།། འོན་ཏེ། ཡ་མཚར་བ་ཞིག་ལ། 《ནོར་བུ་གཟིའི་རྣམ་བཤད་འཇིག་རྟེན་དགེ་བ་》ལས། འདབ་ཆགས་རྒྱལ་པོ་ཁྱུང་ཆེན་ལ། །ཁྱུང་གཟི་དམར་པོ་ལག་གཡས་ཡོད། །28ཅེས་ཁྱུང་ གཟི་བྱ་བ་ཞིག་ཡོད་པར་བཤད་པས། དེ་དང་ཁྱུང་མིག་གཉིས་བར་ལ་འབྲེལ་བ་མངོན་གསལ་གང་འདྲ་ཞིག་ཡོད་མེད་མ་ངེས། གཞན་ཆུ་མིག་གི་འབྲི་ཚུལ་ལ་འགྱུར་མིག་ཅེས་འཁོད་ཡོད་པ་མང་སྟེ། 《འཇིགས་མེད་གླིང་བའི་གཏམ་ཚོགས་ལས་རིན་པོ་ཆེ་བརྟག་པའི་ གཏམ》་བྱ་བ་ལས། གཟི་ལ་སྟག་ལོག་རྐང་རིང་ཁྲ་ཆུང་གསུམ། །དང་པོ་དབྱིབས་ཟླུམ་བར་བ་འགྱུར་དགུ་འདི། །29ཞེས་པ་དང་། དགའ་བའི་རྡོ་རྗེའི་《འཁྲུངས་དཔེ་དྲི་མེད་ཤེལ་གྱི་མེ་ལོང་》དུ། སྤྱིར་བཏང་རྡོག་ཆེ་ཞིང་རིང་ལ་གཟི་ལྟོ་འགྲངས་པ། རི་མོ་ལེགས་པ། འགྱུར་མིག་གསུམ་པ་དང་། ལྔ། བདུན། དགུ་སོགས་ལེགས་པར་བརྩི། 30ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ།། མདོར་ན་ཆུ་མིག་དང་འགྱུར་མིག་གང་ཡིན་ཡང་ ཐ་སྙད་དེ་དག་མིག་ཅན་གྱི་གཟི་ལ་བལྟོས་ནས་བྱུང་བའི་བྱེ་བྲག་གི་མིང་ཡིན་པ་ལས་གཟི་ཡི་སྤྱི་མིང་མིན་པ་གསལ་བས་སོ།། ལྔ་བ། ལིག་བུ་མིག་གི་སྐོར། ཁ་ཅིག་གིས་ལིག་བུ་མིག་ཟེར་བ་ནི་ཞང་ཞུང་གི་སྐད་ཡིན་ལ། བོད་ཀྱི་སྤྱི་སྐད་དུ་གཟི་བྱ་བ་ཡིན་ནོ་ཟེར། དག་ཡིག་ཁག་ལས། ལིག་བུ་ མིག་ནི་རྡོ་སྨན་གྱི་རིགས་ཤིག་སྟེ། ནུས་པས་མིག་ནད་རབ་རིབ་སོགས་ལ་ཕན། ཞེས་པ་དང་། དེའི་ཐད་ཀྱི་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་孔雀石བྱ་བར་ བསྒྱུར་ཡོད་ཅིང་། སྤྱིར་བཏང་རྒྱ་སྐད་ཀྱི་ཁུང་ཁྱེ་ཧྲི་ལ་བོད་སྐད་དུ་གཡུ་རྡོ་དང་རྨ་བྱའི་མདངས་བྱ་བར་བརྗོད་པས། ལིག་བུ་མིག་དང་གཡུ་རྡོ་གཉིས་མི་འདྲ་སྟེ། སྨན་གཞུང་རྣམས་སུ་ལིག་བུ་མིག་ལ་རབ་འབྲིང་ཐ་གསུམ་ཡོད་པར་བཤད་ཅིང་། ཁ་དོག་ཀྱང་ནག་པོ། དམར་པོ། སེར་སྐྱ། ཐལ་མདོག་སོགས་ཅི་རིགས་ཤིག་ཡོད་པར་བཤད་པ་དེ་དག་ལས་ཀྱང་གཡུ་མདོག་ཡོད་པར་མ་་ བསྟན་ཏོ།། 《རྒྱུད་བཞིའི་བྲིས་ཆ་མཐོང་བ་དོན་ལྡན》་ལས། གཟི་རིགས་ཀྱི་ལིག་བུ་མིག་ཅེས་པའི་དཔེ་རིས་སྟེང་གཟི་ཡི་རི་མོ་རིགས་མི་འདྲ་བ་ གཉིས་བྲིས་ཡོད་པ་དེར་བལྟས་ན།31 ལིག་བུ་མིག་ནི་གཟི་ཡི་རིགས་ཤིག་ཡིན་པ་ཤེས་ཐུབ་མོད། འོན་ཀྱང་། 《སྡེ་སྲིད་རིན་པོ་ཆེའི་མཆོད་སྡོང་འཛམ་གླིང་རྒྱན་གཅིག་གི་དཀར་ཆག》་ཏུ། རྗེ་བླ་མ་མཆོག་གི་སྐུ་རྒྱན་དུ། རྒྱལ་ཐང་བས་ཞལ་འདེབས་སུ་ཕུལ་བ་ལིག་བུ་མིག་གཅིག ཅེས་དང་། ཡང་དེ་ཉིད་ལས། རྗེ་བླ་མ་མཆོག་གི་དབང་ཆས་ཆ་ཚང་ལ། ལིག་བུ་མིག་གཅིག གཟི་རིགས་སྣ་ཚོགས་རྡོག་ལྔ་བརྒྱ་དང་ཞེ་གཅིག 32 ཅེས་གཟི་དང་ལིག་བུ་མིག་གཉིས་སོ་སོར་འཁོད་ཡོད་པ་དང་། དེའུ་དམར་དགེ་བཤེས་ཀྱི་《ཤེལ་གོང་ཤེལ་ཕྲེང་》དུ། འདི་ལ་ཁ་ཅིག་གིས་གཟི་ལ་ནོར་ནས་རིན་པོ་ཞིག་ཡིན་པར་བཤད་པ་ནི་མ་དག་ པར་འདོད། ཧཱུཾ་ཆེན་ཀ་རའི་ལུང་དེ་ནི་དཀར་ཕྲ་མན་ལ་དགོངས། 33 ཞེས་དེའུ་དམར་དགེ་བཤེས་ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་གཟི་དང་ལིག་བུ་མིག་གཉིས་མི་གཅིག་པར་བཤད། ཡིན་ནའང་། ང་ཚོས་ཤེས་དགོས་པ་ཞིག་ནི་ དེའུ་དམར་དགེ་བཤེས་ཁོང་རང་གཟི་དང་དཀར་ཁྲ་མེན་གཉིས་ཀྱང་མི་གཅིག་པའི་ལྟ་བ་འཛིན་མཁན་ཡིན་ཕྱིན། 《ཤེལ་གོང་ཤེལ་ཕྲེང་》དུའང་དེ་གསུམ་སོ་སོེར་བཀྲལ་ཡོད། ཕྲན་གྱིས་ནི་ཧཱུཾ་ཆེན་ཀ་རའི་ལྟ་ཚུལ་དེ་ལ་འཐད་པར་འཛིན་པ་མ་ཟད་ལིག་བུ་མིག་ནི་གཟིའི་རིགས་ ཡིན་པར་འདོད རྒྱུ་མཚན་ནི། དེའུ་དམར་ཁོང་རང་གིས་ཀྱང་ཧཱུཾ་ཆེན་གྱི་ལུང་དེ་ནི་དཀར་ཁྲ་མེན་ལ་དགོངས་ཞེས་ལིག་བུ་མིག་ དང་དཀར་ཁྲ་མེན་གཉིས་གཅིག་ཡིན་པ་དངོས་ཤུགས་གང་ཐད་ནས་ཁས་བླངས་ཟིན་པས། དེས་ན་དཀར་ཁྲ་མེན་ནི་གཟིའི་རིགས་ ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་དང་བཅས་གོང་དུ་བཤད་ཟིན་པས་འདིར་བསྐྱར་ཟློས་མི་བགྱིད་དོ།། འོ་ན། གཟི་དང་ལིག་བུ་མིག་གཉིས་ཡོངས་ སུ་གཅིག་གམ་ཟེར་ན། དེ་གཉིས་མི་འདྲ་ས་ནི། གཟི་དང་ལིག་བུ་མིག་གཉིས་ཀྱི་རྒྱུ་ཆ་འདྲ་ཡང་གཟི་ནི་རྒྱུ་ཆ་དེའི་སྟེང་དུ་མིས་ རྫས་སྦྱོར་སྤྱད་ནས་རི་མོ་འདྲ་མིན་ཕབ་པ་དེ་ལ་ཟེར། དཀར་ཁྲ་མེན་ལའང་རང་བྱུང་དང་མིས་བཟོས་པའི་རིགས་གཉིས་ཡོད་ཅིང་། རང་བྱུང་གི་རིགས་དང་ལིག་བུ་མིག་གཉིས་གཅིག་གོ། མདོར་ན། ལིག་བུ་མིག་བྱ་བ་ནི་ཞང་ཞུང་གི་སྐད་ཡིན་ན་འདྲ་བོད་སྐད་ གང་ཡིན་ཡང་གཟི་བཟོ་སྤྱད་ཀྱི་རྒྱུ་ཆ་གཙོ་བོ་ཡིན་པས། འདི་ལ་བརྟག་དཔྱད་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱ་རྒྱུ་ནི་དགོས་ངེས་ཀྱི་དོན་ གནད་གལ་ཆེན་ཞིག་གོ། དྲུག་པ། ཡིད་བཞིན་ནོར་བུའི་སྐོར། བོད་མི་ཞིག་ལ་མཚོན་ན། ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་བྱ་བའི་མིང་བརྡ་འདི་ནི་ཧ་ཅང་གི་ཆ་ཡོད་རྒྱུས་ཡོད་ཅིག་ཡིན་ལ། ཡིན་ནའང་། མང་ཤས་ཀྱིས་དཔེའི་སྒོ་ནས་བརྗོད་པའི་ནང་དོན་དེའི་སྤྱི་དོན་ཙམ་ཤེས་པ་ལས་ཡང་སྙིང་ཅི་ཞིག་ལ་གོ་བའི་རྒྱུ་མཚན་ཤེས་མཁན་ཆེས་ཉུང་ངུ་ཞིག་ལས་མེད། འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་སོགས་ཀྱིས་འཇིག་རྟེན་འདིར་ཁྱད་ནོར་མང་ཡང་ཀུན་ལས་རྣམ་པར་རྒྱལ་བ་ནི། ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་ འདི་ཡིན་པར་བཤད། འདིའི་དོན་ཡང་ཡིད་ལ་གང་འདོད་པ་དེ་ལྟར་དུ་འབྱུང་བའི་རིན་པོ་ཆེ་ཞིག་ཡིན་པས་མིང་ཡང་དེ་ལྟར་ཐོགས། མིང་གཞན་ལ་ཡིད་བཞིན་དབང་རྒྱལ་དང་། བསམ་འཕེལ་ནོར་བུ། ནོར་བུ་དཔུང་འཇོམས། ཙིན་ཏ་མ་ཎི་བཅས་ཀྱང་ཟེར། འདིའི་ནུས་པས་ལུས་ལ་འཆང་བ་ཙམ་གྱིས་ནད་གདོན་ཀུན་འཇོམས་ཤིང་། བསམ་དོན་ཀུན་འགྲུབ་པར་གྲགས། 《མདོ་རྒྱ་ཆེན་རོལ་བ》 སོགས་ལས། ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་ནི་བཻ་ཊཱུརྱ་ཡིན་པར་གསུངས་པས།34 ཕྱིས་ཀྱི་མཁས་པ་ལ་ལས་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་འདི་བཻ་ཊཱུརྱ་ཡིན་ ཞེས་མཐའ་གཅིག་ཏུ་འགྲེལ་བཤད་གནང་བའི་རྒྱུ་མཚན་དེར་ཐུག སྤྱིར་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་ལ་རིགས་གསུམ་ཡོད་དེ། ལྷའི་ནོར་བུ་དང་། མིའི་ནོར་བུ་དང་། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ནོར་བུ་བཅས་གསུམ་མོ།། དེ་གསུམ་ལས་ལྷའི་ནོར་བུ་བྱ་བ་ལའང་ནང་གསེས་སུ་གསུམ་སྟེ། ལྷ་དང་། ལྷ་མིན། ཀླུ་བཅས་གསུམ་མཆིས་པ་ལ་བཻ་ཊཱུརྱ་ནི་ཀླུའི་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་ཡིན་ཞེས་དེའུ་དམར་དགེ་བཤེས་སོགས་ཀྱིས་བཞེད་དོ། 《དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད》་དང་《བོད་རྒྱ་ཚིག་མཛོད》་ཁག་ལས། ཡིད་བཞིན་ནོར་བུའི་ཁྱད་ཆོས་བཤད་སྐབས་ཁྱུང་སྐྱུགས་ཀྱི་ནང་དོན་དང་ གཅིག་འདྲ་ཡིན་པ་ཞིག་བཤད་འདུག དེ་གཉིས་མི་འདྲ་ས་ནི་བཤད་སྟངས་དེ་ནི་རིག་བྱེད་ཀྱི་ལུགས་ཡིན་ཞེས་པ་དེ་ཙམ་ཡིན། དེས་ན་ཁྱུང་སྐྱུགས་ནི་ནམ་མཁའ་ལྡིང་བརྫུས་སྐྱེས་ཀྱིས་དུག་སྦྲུལ་ཟོས་བས་དུག་གི་སྟོབས་ཀྱིས་འཆི་བའི་ཚེ། ལུས་མེས་སྲེག་པར་བྱེད་ལ། སྙིང་ཡིད་བཞིན་གྱི་ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ་བཻ་ཊཱུརྱའི་རང་བཞིན་དུ་གྱུར། དེ་ནི་བརྒྱ་བྱིན་གྱིས་ཐོབ་ན་གཙུག་གི་ནོར་བུར་བྱེད་ལ། འཁོར་ལོས་སྒྱུར་བའི་རྒྱལ་པོས་ཐོབ་ན་ནང་ནོར་རིན་པོ་ཆེ་བྱེད་དོ།། ཞེས་མདོ་སྡེ་དགོངས་འགྲེལ་གྱི་འགྲེལ་ཆེན་ལས་བཤད་དོ།། དོན་དུ་ནོར་བུ་གཟིའི་རྣམ་བཤད་འཇིག་རྟེན་དགེ་བ་ལས་བཤད་པའི་ཁྱུང་གཟི་བྱ་བ་དང་གཅིག་ཡིན་པར་གསལ་ལོ།། དེའུ་དམར་ སོགས་ཀྱིས་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་འདིའི་སྟེང་མིག་བདུན་ཙམ་ཡོད་པར་བཤད་ཅིང་། ཡུལ་གང་ནས་ཀྱང་འབྱུང་བར་གསུངས། ལ་ལས་རྒྱ་མཚོའི་གླིང་དུ་ཡོད་པར་བཤད་པས་རྟག་ཏུ་དཔེར་བརྗོད་རྣམས་སུའང་དེ་ལྟར་བཤད། གནའི་ཐང་ག་དང་ལྡེབས་རིས་ ཁག་ཏུ་ནོར་བུ་ཆ་དགུ་དང་། ཆ་བདུན། ཆ་ལྔ། ཆ་གསུམ་སོགས་བྲིས་ཡོད་ལ། ཁ་དོག་ཀྱང་དཀར་སེར་དམར་སྔོ་བཅས་ཅི་རིགས་ ཤིག་མཆིས་པ་མ་ཟད་དབྱིབས་ཀྱང་གཉིས་ཏེ། གཅིག་ནི་ནར་མོ་ཁྲ་རིང་དང་གཅིག་ཤོས་ནི་ཅུང་ཟད་འཇོང་འཇོང་ཞིག་གོ ལར་ནོར་བུ་འདིའི་རིགས་ཐང་ག་དང་ལྡེབས་རིས་ངོས་སུ་འབྲི་སྐབས་གཙོ་སྐུའི་ཞོལ་མཆོད་རྫས་ཀྱི་གྲས་སུ་འཇོག་པ་མང་ཡང་། སྒོས་སུ་ ནོར་ལྷའི་རིགས་བཞེངས་དུས་རྣམ་སྲས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་དང་ནེའུ་ལེ་བཅས་ཀྱི་སྐབས་སུ་ཧ་ཅང་མང་། མི་ཕམ་རིན་པོ་ཆེས་སྔ་མོའི་ བོད་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་དངོས་ནི་ཕྱྭ་དར་རམ་གཡང་མདའ་ཡིན་ཞིང་། དེང་གི་རྒྱལ་མཚན་གདུགས་བརྩེགས་མའི་ལུགས་དེ་ནི་རྒྱ་ ལུགས་ཡིན་པར་གསུངས།35 དུང་དཀར་ཚང་གིས། གཡང་མདའི་སྟེང་ལ་དར་ཚོན་སྣ་ལྔ་དང་། གཟི་དང་གཡུ་སོགས་བཏགས་ ཡོད་པའི་ཕྱྭ་དར་དེ་ལག་ཏུ་ཐོགས་ཏེ་ཁྱིམ་གྱི་ཕྱོགས་བཞིར་བསྐྱོད་ན་ཚེ་དང་བསོད་ནམས་དབང་ཐང་དར་བར་བཤད་ལ། གཞན་གེ་སར་ གྱི་གཡང་རྟེན་འབུལ་སྐབས་ཀྱང་གཟི་ནི་རྫས་རྟེན་གཙོ་བོ་ཡིན་པར་གསུངས་པས། དེས་ན་གོང་དུ་བཤད་པའི་རྣམ་སྲས་ཀྱི་རྒྱལ་ མཚན་སྟེང་གི་ནོར་བུ་དང་གཡང་མདའི་ངོས་ཀྱི་གཟི་གཉིས་ནི་དོན་དུ་གཅིག་ཡིན་པར་གསལ་ཏེ། དེའུ་དམར་སོགས་ཀྱིས་ཡིད་ བཞིན་ནོར་བུ་ལ་དར་གོས་ཀྱིས་གཡོགས་དགོས་པའི་གནས་ལུགས་ཤིག་བསྟན་ཡོད་ཅིང་། གཟི་ཡང་ཕྱྭ་དར་ དང་མཉམ་དུ་བསྐྱོད་ན་འབད་མེད་དུ་བསམ་དོན་འགྲུབ་པར་བཤད་པ་དང་། གཞན་《པདྨ་བཀའ་ཐང་》ལས། དཔེར་ན་ཡིད་བཞིན་ནོར་ བུ་རིན་པོ་ཆེ། །རྡུལ་གྱིས་བཀྲུས་བཤད་དར་གྱི་ལྡིང་ཁུག་བཅུག །རྒྱལ་མཚན་རྩེར་བཏགས་མཆོད་ཕུལ་སྨོན་ལམ་བཏབ། །ཇི་ལྟར་འདོད་པ་ བཞིན་དུ་འབྱུང་བ་ལྟར། །36བྱ་བ་དང་། ནོམ་ཆུ་མཁན་པོ་ངག་དབང་བློ་བཟང་ཕུན་ཚོགས་ཀྱིས། བསམ་འཕེལ་དབང་རྒྱལ་རྒྱལ་ མཚན་རྩེར། །མངོན་མཆོད་དགོས་འདོད་ཆར་དུ་འབེབས། །37ཞེས་གོང་འཁོད་ཀྱི་ནང་དོན་ཁག་ལས་གསལ་བའི་གཟི་དང་འབྲེལ་བའི་ ཕྱྭ་དར་དང་། ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་དང་བསམ་འཕེལ་དབང་རྒྱལ་དང་འབྲེལ་བའི་རྒྱལ་མཚན་བཅས་ཀྱི་ནང་དོན་དག་མཐར་གཏུགས་ན་ གཅིག་ཡིན་པར་རྟོགས་ཐུབ་བོ།། གཞན་ཡང་ཐང་གའི་སྟེང་དུ་འཁོད་པའི་ནོར་བུ་ཆ་བདུན་འབྲི་སྐབས་ནོར་བུའི་སྟེང་ཕྱོགས་སུ་མེ་ འབར་བ་དེར་བལྟས་ཀྱང་གཟི་དང་ནོར་བུ་ཀུན་འབྱུང་གཉིས་གཅིག་པ་ཡིན་པ་དཔེར་ན། 《མགོན་པོའི་བྱུང་ཚུལ་གཏོ་ཕུག་ནག་པོ》་ལས་ཀྱང་། དཔག་བསམ་ལྗོན་ཤིང་ལོ་རྒྱས་དང་། །ནོར་བུ་རིན་ཆེན་གཟི་འབར་དང་། །38ཞེས་ལྷའི་དབང་བོ་བརྒྱ་བྱིན་གྱི་ཕོ་བྲང་རྣམ་རྒྱལ་ཁང་བཟང་ན་ ནོར་བུ་གཟི་འབར་བྱ་བ་བཞུགས་པ་བསྟན་ཡོད་ཅིང་། ལྷག་པར་དུ་《ནོར་བུ་གཟིའི་རྣམ་བཤད་འཇིག་རྟེན་དགེ་བ》་ལས། གནའ་རབས་ དག་གིས་ཁྲ་མོ་ཟེར། །ད་ལྟ་ཡོངས་གྲགས་གཟི་ཞེས་འབོད། །ནོར་བུ་བསམ་འཕེལ་འདི་ལ་ཟེར། །ཁྲ་མོ་གླིང་བཞི་འདི་ལ་ཟེར། །འདི་ ཉིད་ནོར་བུའི་མཆོག་ཡིན་ནོ། །ནོར་བུའི་ནོར་ངོ་མ་ཟིན་ན། །ནོར་བུ་ཆུ་ཁའི་རྡོ་ལེབ་ཡིན། །བྱ་བ་དང་། ཡང་དེ་ཉིད་ལས། ནོར་བུའི་ ནོར་ངོ་ཟིན་གྱུར་ན། །ནོར་བུ་དགོས་འདོད་ཀུན་འབྱུང་ཡིན། །འབད་པ་བརྒྱ་ཡིས་དོན་མི་འགྲུབ། །རྔམ་པ་སྟོང་གིས་ས་མི་ཆོད། །ནོར་ བུ་མཐེ་བོང་ཙམ་ཞིག་གིས། །འདོད་པའི་དོན་ཀུན་འགྲུབ་པར་གསུངས། །39ཞེས་བསམ་འཕེལ་དབང་རྒྱལ་དང་ནོར་བུ་ཀུན་འབྱུང་ གཉིས་ཀྱང་མིང་མི་འདྲ་བ་ཙམ་ལས་དེ་ཡང་ཕུགས་སུ་དེད་ན་གཟི་ལ་བཤད་པ་སོགས་མདོར་ན་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་དང་གཟི་གཉིས་དོན་ གཅིག་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ཡིན་པ་ཤིན་ཏུ་གསལ་ལོ།། འོ་ན་མིའི་ནང་ནས་ཕུལ་དུ་གྱུར་བའམ་གཙོ་བོ་ལ་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་དང་། རྟེན་གྱི་་ ནང་ནས་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་དཔེར་ན་གཙུག་ལག་ཁང་གི་ཇོ་བོ་ཤཱཀྱ་མུ་ནེ་ལྟ་བུ་ལ་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་རུ་འབོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། ཧ་ཅང་་ དཀོན་པོ་རྩ་ཆེ་བའི་རིགས་ལ་དཔེའི་སྒོ་ནས་དེ་ལྟར་དུ་འབོད་སྲོལ་ཆགས་པ་ཞིག་རེད་དོ།། བདུན་པ། ས་མན་ཊ་ཀའི་སྐོར། ས་མན་ཊ་ཀ་བྱ་བ་འདི་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ན་ཐན་ཀོར་ལ་གོ་ཞེས་《སཾ་བོད་སྐད་གཉིས་ཤན་སྦྱར》་ཁག་ལས་བཤད་ཅིང་།40 ཐན་ ཀོར་ཟེར་བ་ནི་མཐའ་སྐོར་ལ་གོ་བ་དཔེར་ན། མིག་གི་མཐའ་སྐོར་ལ་མིག་གི་ཐན་ཀོར་ལྟ་བུའོ།། ཡང་རིག་བྱེད་ཀྱི་མངོན་བརྗོད་དག་ལས་ རིན་པོ་ཆེའི་རིགས་ཤིག་ཡིན་པར་བཤད། ཨ་མདོ་རེབ་གོང་ཡུལ་གྱི་ལྷ་བཟོ་ཚོས། མིག་གི་རྒྱལ་མོ་ལ་ས་མན་ཊ་ཀ་ཟེར་བས། དེས་ན་ས་མན་ཊ་ཀ་བྱ་བ་ནི་མིག་གི་རྒྱལ་མོ་ལ་གོ་བའམ་ཐན་ཀོར་ལ་ཟེར་རམ། ཡང་ན་རིན་པོ་ཆེ་ཞིག་གི་མིང་གཞན་གང་ཡིན་མཐའ་་ གཅིག་ཏུ་བཤད་དཀའ་ཡང་། ངས་བལྟས་ན། རིན་པོ་ཆེའམ་ཁྲ་ཆུང་ཞེས་བསྒྱུར་ན་དོན་བསྒྱུར་དང་། ཐན་ཀོར་དུ་བསྒྱུར་བ་ནི་ཐད་ བསྒྱུར་ཡིན་པར་འདོད། མིག་གི་རྒྱལ་མོའི་མིང་ལ་རིན་པོ་ཆེ་བྱ་བ་ནི་དཔེའི་སྒོ་ནས་བཏགས་པ་ཞིག་ཡིན་སྲིད་ལ། མིག་ལ་ཁྲ་ཆུང་དུ་འབོད་ པའི་རྒྱུ་མཚན་དངོས་ནི་ད་དུང་ཡང་གསལ་བོར་ཤེས་ཀྱི་མེད། སྤྱིར་ན་ཁྲ་ཆུང་ཟེར་སྐབས་མིག་ལ་བཤད་པ་དང་རིན་པོ་ཆེ་གཟི་ལ་གོ་བ་ བཅས་ནང་དོན་གཉིས་འདུག གཟིའི་རྣམ་བཤད་ཁག་ཏུ། གཟི་ལ་དབྱེ་ན་སྟག་ལོག་དང་། རྐང་རིང་། ཁྲ་ཆུང་ཞེས་གསུམ་དུ་བཤད་ པ་དང་། ཁྲ་ཆུང་ལའང་ནག་ཁྲ་དང་། སེར་ཁྲ། ཁམ་ཁྲ་སོགས་མང་ཡང་ཡོངས་གྲགས་སུ་ཁྲ་མོའམ་ཁྲ་མན་ཟེར་བ་དེ་ཡིན་ཞེས་གྲགས། འོ་ན་མིག་ལ་ཁྲ་ཆུང་བྱ་བའི་མིང་དེ་གཟི་ཁྲ་ཆུང་དང་འདྲ་སའི་ཆ་ནས་ཐོགས་པ་ཞིག་ཨེ་ཡིན་སྙམ། སྲིད་པ་བོད་ཀྱི་ངག་རྒྱུན་ལ། གཟི་ནི་མི་མ་ཡིན་པས་བཟོས་པ་ཡིན་ལ། མི་མ་ཡིན་དང་ལྷ་གཉིས་འཐབ་སྐབས་གཟི་འདིས་ལུས་སྲུང་བྱེད་པའི་ནུས་ཤུགས་བསམ་ ཡུལ་ལས་འདས་པ་འདོན་བཞིན་པས་ལྷ་རྣམས་རྟག་ཏུ་ཕམ་ཞེས་ཟེར། ཡ་མཚར་བ་ཞིག་ལ། རྒྱ་གར་གྱི་རིག་བྱེད་གཏམ་རྒྱུད་ཅིག་ལས། སྔོན་རི་རབ་ཀྱི་ཁོངས་སུ་རྒྱལ་པོ་གསལ་བ་བྱ་བ་ལ་ས་མན་ཊ་ཀ་ཞེས་ནོར་བུ་ཞིག་ཡོད་པ་ཁྱབ་འཇུག་གིས་ཤེས་ཏེ་བསླངས་པ་ལ། རྒྱལ་པོ་ གསལ་བས་མ་བྱིན་པས། ཁྱབ་འཇུག་ཁྲོས་ཏེ་དམག་དཔུང་དང་བཅས་གཡུལ་འགྱེད་དུ་སོང་། རྒྱལ་བོ་གསལ་བ་ས་མན་ཊ་ཀ་ནོར་བུའི་ བྱིན་རླབས་ཀྱིས་ཁྱབ་འཇུག་གི་དཔུང་ཚོགས་དང་གཡུལ་བཀྱེས་པའི་མཐར་ཁྱབ་འཇུག་ཕམ། ནམ་ཞིག་ལ་རྒྱལ་པོ་གསལ་བ་རི་དྭགས་ གཤོར་བ་ནགས་སུ་སོང་བ་ན་སེང་གེ་དང་འཕྲད་པས། སེང་གེས་རྒྱལ་པོ་གསལ་བ་བསད། དྲེད་ཀྱི་བདག་པོ་འཛམ་བུའི་བུ་བྱ་བའི་ མི་མ་ཡིན་པ་ཞིག་མཆིས་པ་དེས་སེང་གེའི་ལྐོག་མར་ནོར་བུ་ས་མན་ཊ་ཀ་ཡོད་པ་ཤེས་ནས་སེང་གེ་དེས་བསད་དོ།། ཁྱབ་འཇུག་གིས་ དེ་ལོན་ཐབས་བྱེད་པ་ལ། འཛམ་བུའི་བུས་གལ་ཏེ་ནོར་བུ་དགོས་ཚེ་ངེད་ཀྱི་འཛམ་བུའི་བུ་མོ་ཞིག་ཁྱབ་འཇུག་གི་ཆུང་མར་ལེན་དགོས་ཞེས་ རེ་བ་བཏོན་པ་ལ། ཐོག་མར་ཁྱབ་འཇུག་ཤིན་ཏུ་ཁྲོས་ཀྱང་མཐར་ནོར་བུའི་ཆེད་དུ་མི་མ་ཡིན་པའི་བུ་མོ་དེ་རང་གི་ཆུང་མར་བླངས་སོ་ཞེས་ གྲགས། 41ཞེས་གོང་འཁོད་ཀྱི་གཏམ་རྒྱུད་ནང་གི་ས་མན་ཊ་ཀ་བྱ་བའི་ནོར་བུ་དེ་ནི་གཟི་ཁྲ་ཆུང་ཡིན་པར་གསལ་ཞིང་། གཏམ་རྒྱུད་དེ་ཐོག་ མར་ཞང་ཞུང་ཡུལ་དུ་བྱུང་བ་ལ། ཕྱིས་ཞང་ཞུང་གི་མི་རྒྱུད་ཨརྱ་རྣམས་ཆུ་བོ་ཆེན་པོ་བཞིའི་བཞུར་རྒྱུན་དང་འབྲེལ་རྒྱ་གར་སོགས་སུ་སླེབས་ ཤིང་། དེ་ནས་མི་རྒྱུད་དེ་དག་གིས་རང་གི་མཆེད་ཁུངས་མེས་པོ་ཚོའི་སྔོན་མོའི་ངང་ཚུལ་ལམ་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་རིག་བྱེད་དང་སྦྱར་ཏེ་ དར་སྤེལ་བཏང་བ་ཞིག་ཡིན་པར་ངེས་སོ།། བརྒྱད་པ། གཟི་འདི་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་ཅི་ལྟར་བསྒྱུར་ཚུལ་སྐོར། ཉེ་ཆར་ངེད་ཀྱིས་གཟི་དང་འབྲེལ་བའི་བོད་རྒྱ་གཉིས་ཀྱི་ཡིག་ཚང་དུ་མ་ཞིག་རྩད་གཅོད་བྱས་ནས་བལྟ་ཀློག་བྱེད་སྐབས། གཟི་ཡི་ཐ་སྙད་ ཐད་ད་དུང་གནད་དོན་མང་པོ་ཞིག་ལྷག་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་ལ། ཁྱད་པར་དུ་རྒྱ་ཡིག་གི་ཐད་དེ་བས་ཀྱང་རྙོག་འཛིང་ཆེ་བ་ཞིག་ ལུས་འདུག དེ་ནི་བོད་ཡིག་གི་གཟི་བྱ་བའི་མིང་བརྡ་དེ་རྒྱ་ཡིག་སྟེང་འགྱུར་མི་འདྲ་བ་མང་དུ་མཆིས་པ་མ་ཟད། འགའ་ཞིག་ལ་འགྱུར་ སྐྱོན་ཚབས་ཆེན་བྱུང་སྟེ་སྤྱི་ཚོགས་སྟེང་ཤུགས་རྐྱེན་ངན་པའང་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ཐེབས་ཡོད། དེ་སྔ་ལོ་རབས་དགུ་བཅུ་བའི་སྐབས་སུ། བོད་ཀྱི་ ཚོང་བ་བུད་མེད་རྟ་མགྲིན་སྐྱིད་ཟེར་བ་དེས་གཟི་སྟག་ལོག་ཅིག་ཉོས་ནས་མགུལ་རྒྱན་བཟོ་བསམས་ཏེ། སྐུ་འབུམ་དགོན་པའི་མཐའ་ སྐོར་དུ་མཆིས་པའི་གསེར་མགར་ཞིག་ལ་གཟི་དེའི་སྣེ་གཉིས་ལ་གསེར་ཤན་རྒྱབ་ཏུ་འཇུག་སྐབས་མགར་བ་དེས་གཟབ་ནན་དང་དོ་སྣང་མ་བྱས་ པས་གཟི་དེའི་སྣེ་མོ་བཅག སྐབས་དེ་གཟི་བདག་གིས་མགར་བ་ལ་ཐད་ཀར་གཟི་དེའི་རིན་གོང་སྔོན་མ་བཞིན་སྐྱིན་ཚབ་ལ་ ཁྲི་གཅིག་དང་སྟོང་བརྒྱད་སྤྲོད་དགོས་ཞེས་བཤད་པ་ན། མགར་བས་ཧང་སངས་པའི་ངང་ས་སྣེ་དེ་གའི་ཁྲིམས་ཁང་ལ་གཏུགས། ཁྲིམས་ཁང་གིས་དེ་སྔོན་འདི་འདྲ་གནས་ཚུལ་ཐུག་མ་མྱོང་བས། གཟི་བྱ་བ་དོན་དངོས་ཅི་ཡིན་མ་ཤེས་ཏེ། རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་དཔར་སྐྲུན་ ཁང་གིས་བསྐྲུན་པའི་《བོད་རྒྱ་ཚིག་མཛོད》་དང་《རྒྱ་བོད་ཤན་སྦྱར་གྱི་ཚིག་མཛོད》་ཁག་ལས་གཟི་ཞེས་པ་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་གང་འདྲ་ཡིན་པ་ འཚོལ་བ་ན།རྒྱ་ཡིག་ཏུ་མ་ནོ་ཧ་ཞེས་བསྒྱུར་ཡོད་པས། ཁྲིམས་ཁང་གིས་མ་ནོ་ཧ་ལེགས་ཤས་ཤིག་ལའང་དམངས་སྒོར་སྟོང་གཅིག་ལས་མི་ཁུགས་ པའི་རྒྱུ་མཚན་སོགས་བཤད་དེ་མཐར་གཟི་དེའི་རིན་འབབ་ལ་དམངས་སྒོར་སྟོང་གཅིག་དང་དྲུག་བརྒྱ་སྤྲད་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་འདུག དེས་ ན་གཟི་ཞིག་མ་ནོ་ཧའི་རིན་ཐང་དུ་འགྱུར་བའི་གནས་ཚུལ་དེ་ཡང་མཐར་གཏུགས་ན་བོད་རྒྱ་གཉིས་བར་གྱི་ཡིག་བསྒྱུར་ཐད་ནོར་འཁྲུལ་བྱུང་ བའི་འབྲས་བུ་ཞིག་ཡིན་པ་སྨྲོས་མ་དགོས། དེ་མིན་བོད་མི་ཞིག་ཡིན་ཚེ་རྫི་བོ་ཕན་ཆད་ཀྱིས་ཀྱང་གཟི་དང་མ་ནོའི་ཁྱད་པར་གསལ་བོར་ ཤེས་ནུས་སོ།། 《ཐང་ཡིག་གསར་རྙིང་》དུ། གཟི་ལ་སི་སི་(瑟瑟)ཞེས་འཁོད་ཡོད་ཅིང་། དེ་ནི་གཟི་བྱ་བ་ཟུར་ཆག་པར་བཤད། སིལ་བུར་ཐོར་བའི་དུས་ཀྱི་རྒྱའི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་སུའང་གོང་གི་དེ་བཞིན་འཁོད་ཡོད་ལ། ས་སྐྱས་དབང་སྒྱུར་གྱི་སྐབས་སུ་གཟི་བྱ་བའི་ མིང་འདི་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་ཅི་ལྟར་བསྒྱུར་ཡོད་མེད་ད་ཕན་ངེད་ཀྱིས་བོད་རྒྱ་གཉིས་ཀྱི་ཡིག་ཚང་ཁག་ལས་མཐོང་མ་མྱོང་བས་དེའི་སྐོར་ཁ་གསལ་ཞིག་བཤད་དཀའ། ཕག་གྲུའི་སྐབས་སུ་ཤིང་ཀུན་སྡེ་རུ་བྲིས་པའི་《ནུབ་བོད་ཀྱི་སྐོར》་བྱ་བའི་བོད་རྒྱ་ཤན་སྦྱར་གྱི་ཚིག་མཛོད་རྣམས་སུ་གཟི་ལ་མ་ནོ་ (玛瑙)42ཞེས་འཁོད་ཡོད་པ་དང་། སཾ་བོད་རྒྱ་གསུམ་ཤན་སྦྱར་གྱི་ཚིག་མཛོད་ལས། གཟི་ལ་རྒྱ་སྐད་དུ་ཡ་མ་ནོ(亚玛脑)་དང་། མའོ་ཨར་ཡན།(猫儿眼) མའོ་ཅིན་ཧྲི་(猫睛石)ཞེས་བསྒྱུར་ཡོད་པ་དང་།43 《འཁྲུངས་དཔེ་དྲི་མེད་ཤེལ་གྱི་མེ་ལོང་》དུ། གཟི་ལ་གྱིག་ཡན་ཀྲུའུ(九眼珠)་བྱ་བ་དང་། 《བོད་རྒྱ་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ》་རུ། གཟི་ལ་ཡ་མ་ནོ་(亚玛脑)དང་མའོ་ཆིན་ཧྲི་(猫睛石)ཞེས་པ་དང་། ཏཱ་ཨིས་ཨེ་པིན་ཧོ་སི་དང་མེ་ཁི་ཨར་ཝུ་སི་ཐིན་གཉིས་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་《བོད་ཀྱི་རིན་ཆེན་གཟི》་བྱ་བ་རུ། གཟི་ལ་སི་ཀྲུའུ་ཞེས་བསྒྱུར་ཡོད་པ་སོགས་འབྲི་སྟངས་མང་དུ་མཆིས་ཤིང་། དེ་དག་ལས་བསྒྱུར་སྟངས་ཡག་ཤས་ནི་གཟི་བྱ་བ་སྒྲ་གདངས་ ཐད་ཀར་བསྒྱུར་བ་རབ་དང་། དེའི་ཁྲོད་ཐེན་ཀྲོའུ་(天珠)རུ་བསྒྱུར་བ་འབྲིང་དང་། སི་ཀྲུའུ་(瑟珠)རུ་བསྒྱུར་བ་ནི་ཐ་མ་ཡིན་པར་སེམས། དེ་མིན་གཞན་དག་ནི་འགྱུར་སྐྱོན་དང་། ཡང་ན་དོན་ལ་མི་གནས་པའི་ངང་ཚུལ་ཞིག་རེད། ལོ་ཧུས་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་《ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་གཡུ་རྡོར་བརྟག་པ》་བྱ་བ་རུ། ཐང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ཆོས་དཔེ་ཁག་ལས་བྱུང་བའི་སི་སི་ཞེས་པའི་མིང་ དེ་ལ་དཔྱད་པ་འདི་ལྟར་བཏང་ཡོད་དེ།《 ཐང་གི་ལོ་རྒྱུས》་ནང་གི་སི་སི་(瑟瑟)བྱ་བ་ནི། བོད་ཀྱི་མཐོ་རིམ་མི་སྣ་རྣམས་ཀྱི་དཔུང་མགོ་རུ་ འདོགས་པའི་ཕྲེང་བ་ལྟ་བུ་ཞིག་དང་། ཡང་ན་གསེར་དངུལ་གྱི་སྟེང་ལ་ཕྲ་བཏབ་པ་ཞིག་རེད། ཅེས་པ་དང་། གཞན་རྒྱལ་རབས་གསར་བ་ ལྔའི་ལོ་རྒྱུས་ནང་དུ། སི་སི་ནི་བོད་ཀྱི་བུད་མེད་ཚོའི་སྐྲ་སྟེང་དུ་འདོགས་པའི་རྒྱན་ཆ་ཞིག་དང་། རིན་ཆེན་དེའི་རིན་ཐང་ནི་རྟ་གྱི་ལིང་ཞིག་ གི་གོང་ཚད་ཡིན། ཞེས་པ་ལ་དཔགས་ནས་ལོ་ཧིས་ལགས་ཀྱིས། སི་སི་(瑟瑟)བྱ་བ་ལ་ཐང་རྒྱལ་རབས་སྐབས་སུ་ནང་དོན་ཁྱད་པར་ བ་ཞིག་མཆིས་ཀྱང་། ཕྱིས་སུ་རྩ་ཆེན་གྱི་རྡོ་ཞེས་སྤྱིར་བཏང་གི་ནང་དོན་ཞིག་ལས་གོ་བ་ཁྱད་པར་བ་ལེན་གྱི་མེད། བྱ་བ་དང་། ཡང་ལོ་ཧིས་ལགས་ཀྱིས་གོང་གི་ནང་དོན་དེ་དག་ལ་གཞིགས་ནས་སི་སི་བྱ་བའི་ཐ་སྙད་འདི་བོད་ཡིག་གི་གཟི་དང་། པར་སིག་ཡི་གེ་ནང་ གི་སི་གཟི་དང་། ཨ་ལ་པོ་ཡི་གེ་ནང་གི་རྡོའུ་གཟི་བཅས་ལ་འབྲེལ་བ་ཡོད་པར་འདོད། 44 ཅེས་བསྡོམས་ཚིག་བཀོད་ཡོད། མདོར་ན། གོང་དུ་བཤད་པའི་པར་སིག་སྐད་ཀྱི་སི་གཟི་དང་། ཞང་ཞུང་སྐད་ཀྱི་གཟི་དང་། ནེ་པཱ་ལའི་ཤཱཀྱ་སྐད་ཀྱི་གཟི་དང་། རྒྱ་སྐད་ནང་གི་སི་སི་དང་། ཡུ་གུར་མི་རིགས་ཀྱི་ཏོའུ་གཟི་དང་། ཨ་ལ་པོ་སྐད་ཀྱི་རྡོའུ་གཟི་སོགས་ཀྱི་ནང་དོན་ཚང་མ་བོད་སྐད་ ཀྱི་གཟིའི་ནང་དོན་དང་གཅིག་འདྲ་ཡིན་པ་མ་ཟད། སྒྲ་གདངས་ཀྱང་ཧ་ཅང་ཐག་ཉེ་བ་སོགས་ཕྱོགས་གང་ནས་བརྟགས་ནའང་ གཟི་ནི་བོད་ཡུལ་ནས་བྱུང་བའི་བོད་སྐད་རང་མཚན་པ་ཞིག་ཡིན་ཕྱིན། རྒྱ་སྐད་ལའང་གང་བྱུང་འདི་བྱུང་དུ་མི་བསྒྱུར་བར་ ཐང་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀྱི་སི་སི་(瑟瑟)དང་། ཡང་ན་དེང་སང་ཐེན་ཀྲུའུ(天珠)་རུ་བྲིས་པ་གཉིས་ཅུང་ལེགས་པས་དེ་ལྟར་དུ་བསྒྱུར་རྒྱུ་ བོད་རྒྱའི་ལོ་ཙཱ་རྣམས་ལ་གསལ་འདེབས་སུ་ཞུ་བ་ཡིན་ནོ།།
མཆན་འགྲེལ།
༡ ༡༤ ༡༧ ༢༨ ༣༩ གཡུང་དྲུང་གར་མའམ་ཀརྨ་པ་སོགས་ཀྱིས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས་པའི་《ནོར་བུ་གཟིའི་རྣམ་བཤད་འཇིག་རྟེན་དགེ་བ》་ ཞེས་པའི་ལྡེབ་མ་༢ནས་༧བར་གསལ། དཔེ་རྙིང་དབུ་མེད་བྲིས་མ་ཁྲུ་གང་ཅན། ༢ ༡༠དཔྱད་བུ་ཁྲིད་ཤེས་སོགས་ཀྱིས་བསྡུས་པའི་《གསོ་རིག་འབུམ་བཞི》་ཡི་ཤོག་ལྡེབ་༥༤༣སྟེང་གསལ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༣ ༢༡《བཀྲ་ཤིས་བརྩེགས་པའི་མདོ》་བྱ་བའི་དཔེ་ཆ་དེའི་ལྡེབ་མ་༢༠༧སྟེང་གསལ། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན། ༤ སློབ་དཔོན་པདྨ་འབྱུང་གནས་སོགས་ཀྱིས་མཛད་པའི་《རིན་གཏེར་སྨན་ཡིག་གཅེས་བསྡུས》་བྱ་བའི་དཔེ་ཆ་དེའི་ཤོག་ལྷེ༨༤བོད་སྟེང་གསལ། ༢༦ 《རྙིང་མ་རྒྱུད་འབུམ》་གྱི་གླེགས་བམ་མ་མོ་སྲིད་པའི་བེམ་ཞེས་བྱ་བ་རུ་གསལ། གླེགས་བམ་སྣ་རིང་། ༥ ༡༣ མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་གྱི་《མདའ་དང་འཕང་》ཞེས་པའི་དཔེ་ཆ་དེའི་ཤོག་གྲངས་༡༩༥སྟེང་གསལ། སྨད་ཆ། ཀྲུང་གོའི་བོད་ རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན། ༦ 《 གཏམ་ཤུལ་དགའ་ཐང་འབུམ་པ་ཆེ་ནས་གསར་རྙེད་བྱུང་བའི་བོན་གྱི་གནའ་དཔེ་བདམས་བསྒྲིགས》་བྱ་བའི་ཤོག་གྲངས་༧སྟེང་གསལ། བོད་ལྗོངས་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན། ༧ ༣༨ 《མགོན་པོའི་བྱུང་ཚུལ》་བྱ་བའི་གླེགས་བམ་ལས་གཏོ་ཕུག་ནག་པོའི་སྐབས་སུ་གསལ། དཔེ་རྙིང་བྲིས་མ་སྣ་རིང་། ༨ 《ང་རྒྱལ་ཁམས་པ་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐས་བདག་ཉིད་ཀྱི་རྣམ་ཐར་ངེས་པར་བརྗོད་པའི་དེབ་གཏེར་ཤིན་ཏུ་ཞིབ་མོ་མ་བཅོས་ལྷུག་པའི་རྟོགས་ བརྗོད》་ཅེས་པའི་ཤོག་གྲངས་༦༥ནས་༦༦སྟེང་གསལ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། དཔལ་བརྩེགས་བཅས། ༩ གཡུ་ཐོག་པས་བསྒྲིགས་པའི་《བདུད་རྩིའི་སྙིང་བོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ཅེས》་བྱ་བ་བཞུགས་སོ། བྱ་བ་དེའི་ ཤོག་གྲངས་༣༩༠སྟེང་གསལ། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན། ༡༡ ༡༦ ༣༠ ༤༤དགའ་བའི་རྡོ་རྗེས་བརྩམས་པའི་《འཁྲུངས་དཔེ་དྲི་མེད་ཤེལ་གྱི་མེ་ལོང་》གི་ཤོག་ངོས་༡༧ནས་༣༥བར་གསལ། མི་རིགས་ དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བཏབ། ༡༢ ༣༢ སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོས་བརྩམས་པའི་《མཆོད་སྡོང་འཛམ་གླིང་རྒྱན་གཅིག་གི་དཀར་ཆག》་གི་ཤོག་ངོས་༤༨༦སྟེང་གསལ། ༡༩ དོན་གྲུབ་རྒྱལ་དང་ཁྲིན་ཆེན་དབྱིན་གཉིས་ཀྱིས་བསྒྱུར་བའི་《ཐང་ཡིག་གསར་རྙིང་ལས་བྱུང་བའི་བོད་ཆེན་པོའི་སྲིད་ལུགས》་ཀྱི་ ཤོག་གྲངས་༦་སྟེང་གསལ། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན། ༢༠ 《དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ》་རུ་གསལ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༢ 《 བོན་གྱི་བརྟེན་འགྱུར་ཆེན་མོ》་ལས། སྨོན་རྒྱལ་པདྨ་རྒྱལ་པོའི་ཡང་སྲིད་གཡུང་དྲུང་བསྟན་པ་དབང་རྒྱལ་གྱིས་མཛད་པའི་རྣམ་ མཁྱེན་རྒྱལ་བ་གཤེན་རབ་ཀྱི་སྐྱེས་རབས་རྣམ་བཤད་ནོར་བུའི་ཕྲེང་བ་བྱ་བའི་དཔེ་ཆ་དེའི་ཤོག་གྲངས་༤༡༣ སྟེང་གསལ། སྣ་རིང་ ལྕགས་དཔར་མ། ཟུང་ཆུ་མི་རིགས་དཔར་འདེབས་ཁང་ཡིན་ནམ་སྙམ། ༢༣ དཔལ་མོ་ནི། ཟི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་རྔ་བ་བོད་རིགས་ཆང་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་ཟངས་དཀར་རྫོང་ཟངས་དཀར་ཤང་གི་མི་ཡིན། ༢༤ བཤད་སྒྲུབ་ནི། ཟིན་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་དཀར་མཛེས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གསེར་རྟ་རྫོང་གི་མི་ཡིན། ༢༥ རིན་ཆེན་བསམ་འགྲུབ་ནི། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཆབ་མདོ་ས་ཁུལ་གོ་འཇོ་རྫོང་སྐྱ་འབེལ་ཤང་བརྩེ་རངས་སྡེ་བའི་མི་ཡིན། ༢༧ 《 བཟོ་རིག་ཉེར་མཁོ་བདམས་བསྒྲིགས》་བྱ་བ་དེའི་ཤོག་ངོས་༡༩༨སྟེང་གསལ། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༦ ནམ་མཁའི་ནོར་བུའི་《ཞང་བོད་ཏི་སེའི་འོད》་ཅེས་པའི་དཔེ་ཆ་དེའི་ཤོག་ལྷེ་༡༠༨སྟེང་གསལ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་ སྐྲུན་ཁང་། ༡༥ ༡༨ གཉའ་གོང་དཀོན་མཆོག་ཚེ་བརྟན་གྱིས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས་པའི《བོད་ཀྱི་བརྡ་རྙིང་ཡིག་ཆ་བདམས་བསྒྲིགས》་བྱ་བའི་ཤོག་ངོས་༡༦༨ནས་ ༡༦༩སྟེང་གསལ། ཀྲུང་དབྱང་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན། ༣༡ 《རྒྱུད་བཞིའི་བྲིས་ཆ》་དཔེ་རིས་སུ་གསལ། ཤོག་ངོས་མ་ངེས། ༢༩ 《སྨན་ལྗོངས་འབྲུག་གི་རྫོང་གཞི་ཁག་དང་ལྷ་ཁང་དགོན་སྡེའི་རྟེན་དང་དངོས་སྤྱད་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་ལེགས་བཤད》་ཀྱི་ཤོག་ལྷེ་༡༧༧སྟེང་ གསལ། འབྲུག་ཡུལ་ཅ་རྙིང་འཛིན་སྐྱོང་ཡིག་ཚང་ནས་བསྐྲུན། ༣༣ དེའུ་དམར་དགེ་བཤེས་བསྟན་འཛིན་ཕུན་ཚོགས་ཀྱིས་མཛད་པའི་《ཤེལ་གོང་ཤེལ་ཕྲེང་》གི་ཤོག་གྲངས་༡༢༤སྟེང་གསལ། མི་རིགས་ དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༣༤ 《འཕགས་པ་རྒྱ་ཆེར་རོལ་པ་ཞེས་པ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་མདོ》་ལས་གསལ། བོད་ཡིག་གསུང་རབ་མཉེན་སྡེར། ༣༥ འཇུ་མི་ཕམ་རིན་པོ་ཆེའི་《སྙན་འགྲེལ》་དུ་གསལ། ༣༦ ཨུ་རྒྱན་གཏེར་བདག་གླིང་བས་གཏེར་ནས་བཏོན་པའི་《པདྨ་བཀའ་ཐང་》གི་ཤོག་ངོས་༡༢༣སྟེང་གསལ། སི་ཁྲོན་མི་རིགས་ དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན། ༣༧ ནོམ་ཆུ་མཁན་པོ་ངག་དབང་བློ་བཟང་ཕུན་ཚོགས་ཀྱིས་མཛད་པའི་《ལྕགས་མེ་རིན་པོ་ཆེའི་བསྟན་བཅོས》་བྱ་བ་ལས་གསལ། བྲིས་མ་སྣ་ཐུང་། ༤༠ 《སཾ་བོད་སྐད་གཉིས་ཤན་སྦྱར》་གྱི་ཤོག་གྲངས་༧༧༩སྟེང་གསལ། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༤༡ བསྟན་འཛིན་གྱིས་བསྒྲིགས་པའི་《རིག་བྱེད་གཏམ་རྒྱུད་བདམས་བསྒྲིགས》་ཀྱི་ཤོག་ལྡེབ་༡༠༢ནས༡༠༣སྟེང་གསལ། མཚོ་སྔོན་མི་ རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན། ༤༢ ཏཱ་མིང་རྒྱལ་རབས་སྐབས་སུ་བསྒྲིགས་པའི་《ནུབ་བོད་ཀྱི་སྐོར》་བྱ་བ་ལས་གསལ། ཤིང་ཀུན་སྡེའི་ཤིང་དཔར་ཡིན་ནམ་སྙམ། འཇའ་བྷན་ཏུང་ཅིན་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་ཉར་ཚགས་ཡིག་ཆ། ༤༣ 《 སཾ་བོད་རྒྱ་གསུམ་ཤན་སྦྱར་གྱི་ཚིག་མཛོད》་དུ་གསལ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༤༥ ཐའོ་ཆིས་〈杜齐〉སོགས་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་《ཧི་མ་ལ་ཡའི་ལྷ་དང་མི》《神喜玛拉雅的人与神》་བྱ་བའི་དཔེ་ཆ་དེའི་ཤོག་ངོས་༡༨༩སྟེང་གསལ། ཞང་ཧུང་ཅཱ་ཡིས་〈向红茄〉རྒྱ་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་བསྐྲུན།། ཚངས་དབང་དགེ་འདུན་བསྟན་པ། ད་ལྟ་བོད་ལྗོངས་གཟི་ལམ་རིག་གནས་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གི་ཞིབ་འཇུག་འགན་གཙོའི་འགན་ཁུར་མུས་སུ་མཆིས།
སེང་སྡོར་དྲྭ་བ་ལས་དྲངས།
