སྟག་གཟིག་སྤུངས་ཡིག་གི་སྐོར།
སྟག་གཟིག་གི་སྤུངས་ཡིག་དེ་ལས་ཞང་ཞུང་གི་ཐོག་མའི་ཡིག་གཟུགས་བྱུང་བའི་ཚུལ་གསུངས་ཡོད་འདུག་པ་འདི་ནི་དུས་ཕྱིས་ཀྱི་བོན་པོ་ཚོས་གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེ་གང་དུ་སྐུ་འཁྲུངས་ཤིང་། ཁོང་གིས་བོན་བསྟན་པའི་གནས་ཀྱི་གཙོ་བོ་འོལ་མོ་ལུང་རིང་དུ་གྲགས་པ་དེ་སྟག་གཟིག་གི་ཡུལ་དུ་ཡོད་པར་བཤད་སྲོལ་ཡོད་པ་དེའི་ལུགས་སུ་བྱས་ཏེ་སྐབས་འདིར་ཡང་སྟག་གཟིག་གི་སྤུངས་ཡིག་དེ་ཞང་ཞུང་ཡིག་རྒན་གྱི་ཁུངས་སུ་བཤད་པ་ཙམ་ཞིག་ཡིན་པ་ལས། གཞན་པའི་རྒྱུ་མཚན་འགའ་ཡང་མེད། ཆོས་ཀྱི་ལུགས་སུ་ལེགས་སྦྱར་ལ༼ལྷའི་སྐད༽ཅེས་ཟེར་སྲོལ་ཡོད་པ་དེའི་ཤན་ཞུགས་ནས། འདིར་དག་པ་ལྷའི་ཡི་གེ་ཞེས་ཆེ་བརྗོད་པ་བཅས་ཏེ་བཤད་ཡོད་པའང་གསལ་པོར་མཐོང་ཐུབ། གང་ལྟར་ཡང་བཤད་ཚུལ་དེ་ནི་མངོན་སུམ་གྱི་རིག་པ་དང་འགའ་བ་ཞིག་ཏེ། སྟག་གཟིག་གི་སྤུངས་ཡིག་ཏུ་གྲགས་པའི་ཡིག་གཟུགས་འདི་ནི་དེང་དུས་རྒྱ་གར་དུ༼ ཨུདྡྷུ༽ཞེས་བྱ་བར་ཨ་རབ་དང་པར་སིག་གི་ཡུལ་སོགས་ཁ་ཆེའི་མི་རིགས་དང་ཆོས་ལུགས་པ་རྣམས་ཀྱིས་བེད་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་པའི་ཡིག་གཟུགས་འདི་ལ་ཟེར་བ་ཡིན། སྟག་གཟིག་གི་སྤུངས་ཡིག་ལ་དབྱངས་གསལ་གྱི་རྩ་བ་ཤིན་ཏུ་ཉུང་ངུ་ཞིག་ལས་སུམ་ཅུའི་གྲངས་མེད་ཅིང་།
ཞང་ཞུང་གི་ཡིག་རྒན་ལ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་གཙོ་བོ་ལུས་ལྟ་བུ་སུམ་ཅུ་དང་དབྱངས་རྟགས་རྒྱན་ཆ་ལྟ་བུ་བཞི་རུ་གྲངས་ངེས་པ་དང་། སྟག་གཟིག་གི་སྤུངས་ཡིག་ཏུ་དབྱངས་དང་འདོགས་ཀྱི་རིགས་རྣམས་ཡི་གེའི་རང་ལུས་ཡིན་པ་ལས། སྟེང་འོག་ཏུ་སྦྱོར་སྲོལ་མེད་ལ་ཞང་ཞུང་ཡིག་རྒན་གྱི་དབྱངས་དང་འདོགས་ཀྱི་བྱེ་བྲག་རྣམས་ལུས་ཀྱི་མཛེས་རྒྱན་བཞིན་སྟེང་འོག་གང་འོས་སུ་སྦྱོར་དགོས་པ་དང་། སྟག་གཟིག་གི་སྤུངས་ཡིག་དེ་གཡས་ངོས་ནས་གཡོན་ངོས་སུ་འབྲི་དགོས་པ་དང་ཞང་ཞུང་གི་ཡིག་རྒན་ནི་ཡིག་རིགས་གཞན་དག་ལྟར་གཡོན་ངོས་ནས་གཡས་ངོས་སུ་འབྲི་སྲོལ་ཡོད་པ་དང་། སྟག་གཟིག་གི་སྤུངས་ཡིག་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་ཡིག་མགོ་འབྲི་བའི་སྲོལ་མེད་ལ། ཞང་ཞུང་གི་ཡིག་རྒན་དུ་ཤོག་ལྡེབ་རེ་བཞིན་ཡིག་མགོ་འབྲི་དགོས་པ་དང་། སྟག་གཟིག་གི་སྤུངས་ཡིག་ལ་ཚིག་ཕན་ཚུན་མཚམས་གཅོད་པ་ཙམ་ལས་དམིགས་བསལ་གྱི་ཚེག་འབྲི་སྲོལ་མེད་ལ། ཞང་ཞུང་གི་ཡིག་རྒན་དུ་ཚིག་ཕན་ཚུན་མཚམས་གཅོད་པའི་ཆེད་ཚེག་ཡོད་པ་སོགས་ཕྱོགས་ཀུན་ནས་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོད་ངེས་པ་ནི་ཡི་གེ་ལ་ཆ་རྒྱུས་རྩ་བ་ནས་མེད་པའི་བློ་གསར་བ་ཞིག་གིས་བལྟས་ནའང་གསལ་བོར་ཤེས་ཐུབ་པ་ཡོད། དཔེར་ན་བོད་སྐད་དུ༼ཞིང་བཟང་མི་ཡི་ནོར་བུ་ཡིན། ༽ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་སྒྲུབ་དེ། ཞང་ཞུང་གི་སྐད་དང་ཡིག་རྒན་གྱི་འབྲི་ཚུགས་སུ
ཞེས་པ་འདི་ལྟར་དུ་བྱུང་ལ་ཚིག་སྒྲུབ་དེ་པར་སིག་གི་སྐད་ཡིག་ཏུ
ཞེས་གཡས་ངོས་ནས་གཡོན་ཕྱོགས་སུ་འབྲི་ཀློག་བྱེད་དགོས་པ་དང་། ཡི་གེའི་འབྲི་གཟུགས་ལ་དཔྱད་ནའང་རྣམ་པ་རྩ་བ་ནས་མི་འདྲ་བ་མངོན་སུམ་དུ་མཐོང་ ཐུབ་པ་ཡོད།
སྤྱིར་ཞང་ཞུང་གི་སྐད་ལ། ཞང་ཞུང་སྨར་གྱི་སྐད་དང་དར་མའི་སྐད། དིར་མའི་སྐད། དར་མ་དིར་གྱི་སྐད། གུ་གེའི་སྐད་དང་ཕལ་པོ་གླང་གི་སྐད་སོགས་མི་འདྲ་བ་འགའ་རེ་ཡོད་པ་ལས་གཟུགས་སྨར་གྱི་སྐད་ནི་ཞང་ཞུང་དབུས་ཀྱི་སྐད་དེ་ཞང་ཞུང་གི་སྐད་རིགས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་བསྔགས་པ་དང་། གུ་གེའི་སྐད་ནི་ཞང་ཞུང་གི་ཡིག་སྐད་དང་། གཞན་དར་མའི་སྐད་ནི་ཞང་ཞུང་ལྷོ་པ་དང་། དིར་མའི་སྐད་ནི་ཞང་ཞུང་བྱང་བ། དར་མ་དིར་ནི་ཞང་ཞུང་སྟོད་སྨད་ཕལ་པའི་སྤྱི་སྐད་དུ་ངོས་འཛིན་སྲོལ་ཞིག་བྱུང་ ཡོད།
ཞང་ཞུང་གི་སྐད་རིགས་ལ་མི་འདྲ་བ་འགའ་རེ་བྱུང་ཡོད་པར་བརྟེན། ཞང་ཞུང་གི་ཡིག་གཟུགས་ལའང་མི་འདྲ་བ་འགའ་རེ་བྱུང་ཡོད་པ་ནི་སྨོས་མ་དགོས། ཞང་ཞུང་གི་ཡིག་གཟུགས་མི་འདྲ་བ་འགའ་རེ་བྱུང་མྱོང་བའི་ནང་ཚན་དུ་ཞང་ཞུང་གི་དྲག་ཡིག་ཅེས་པ་ཞིག་བྱུང་ཡོད་པའི་ཚུལ་ནི་འབེལ་གཏམ་ལུང་གི་སྙིང་པོ〔ཤ37ཕ20〕ལས་གཞན་ཡང་ཞུང་ཞུང་གི་དྲག་ཡིག་ཅེས་པའང་ཡོད་པའི་དཔེ་རིས་ཀྱི་རྒྱུན་ཡོད་པ་ནི་སྔར་ཞང་ཞུང་གི་སད་ནེ་གའུས་བོད་རྒྱལ་གྲི་གུམ་གྱི་དུས་སུ་རྟ་ནག་དུང་ཕོར་དུ་གཏེར་དུ་སྦས་དུས་ཞང་ཞུང་གི་དྲག་ཡིག་དང་བོད་ཡིག་འདྲེས་མར་གྱི་ཐོག་ཏུ་བྲིས་པ་ཕྱིས་ཉིད་ཀྱི་སྤྲུལ་སྐུ་གུ་རུ་རྣོན་རྩེས་གཏེར་ཐོན་པ་དེ་ཁོང་གི་གཏེར་སློབ་གཉལ་སྟོན་གཞོན་ནུ་འབུམ་གྱིས་གཏེར་དཔེའི་ཐོག་ནས་དཔེ་བཤུས་པ་ཡིན་ཏེ། མ་རྒྱུད་སངས་རྒྱས་རྒྱུད་གསུམ་གྱི་འགྲེལ་བ་གཏེར་མ་ལས། སྤྲུལ་སྐུ་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་ལ་བདག་བཙུན་པ་གཞོན་གྱིས་ཞུས་ནས། དར་དཀར་དངོས་ལ་བྲིས། མ་དཔེ་ལ་ཞང་ཞུང་དྲག་ཡིག་འདི་འདྲ་དང་། བོད་ཡིག་འདྲེས་མར་སྣང་ངོ་ཞེས་དང་འགྲེལ་གྱི་དབུ་འཆད་ལས། ཞང་བོད་འདྲེས་མ་ལ་བོད་ཡིག་མང་བར་འདུག ཞང་ཡིག་ཀྱང་ཀ་ཁ་སྣང་བ་ལ་ལེགས་པར་བརྟགས་པས་མི་ཁྲོལ་བ་མ་བྱུང་། ཞེས་གསུངས། ཞང་ཞུང་གི་དྲག་ཡིག་འདི་གཏེར་དཔེ་དར་དཀར་ངོས་ལས་གཞོན་གྱིས་བཤུས་པའི་དཔེ་དེ་ཉིད་ལས། བླ་མ་གཡུང་དྲུང་སྙིང་པོས་བྲིས་པ་འདི་ལྟར།
ཚུལ་འདི་རྣམས་ཀྱིས་ཞང་ཞུང་གི་ཡི་གེའི་ཚུལ་རྣམས་གསལ་བར་ཤེས་ཐུབ་པར་མངོན། ཞེས་ཞང་ཞུང་དྲག་ཡིག་གི་འདྲ་དཔེ་འདི་འདྲ་དཔེ་རྙིང་མའི་དཔེ་དེབ་ཞིག་རང་རེའི་དབང་པོའི་མངོན་སུམ་དུ་བསྟན་ཡོད་པ་གོང་གསལ་ལོ།
བོད་རིགས་གཞོན་སྐྱེས་ཨ་མདོའི་ཕྱོགས་ཀྱི་མཁས་པ་ཚེ་རིང་ཐར་ལགས་ནས༼བོད་ཡིག་གི་འབྱུང་གཞིར་གསར་དུ་དཔྱད་པ༽ཞེས་པའི་རྩོམ་བྲིས་ཤིག་བཀོད་འདུག་པ་དེའི་ནང་དུ་བོད་ཡིག་ཐོག་མའི་འབྱུང་ཁུངས་ཞང་ཞུང་གི་སྨར་ཆུང་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཡིན་པ་དང་སྨར་ཆུང་གི་འབྲུ་ཚུགས་ཇི་ལྟར་ཡིན་པའི་དཔེ་དགོན་རྙིང་འགར་ཞང་བོད་ཤན་སྦྱར་གྱི་ཡིག་ཆ་མངོན་མཐོང་དུ་ཡོད་པ་ལས་བླངས་ཚུལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་བཅས་ཏེ་སྐད་གཉིས་ཤན་སྦྱར་གྱི་ཀ་དཔེ་ཞིག་བཀོད་ཡོད་པ་གཤམ་གསལ།
གཞན་ཡང་དེ་དག་དང་ཆ་འདྲ་བ་ཞང་ཞུང་གི་ཡིག་གཟུགས་སུ་གྲགས་པ་རང་རེར་མཐོང་མྱོང་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་ཅི་རིགས་པ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་སྨོས་མ་དགོས་ནའང་ཞང་ཞུང་ཡིག་རྒན་དུ་གྲགས་པའི་ཡིག་གཟུགས་ཀྱི་ལྟེ་བ་དེ་ནི་ཞང་ཞུང་གི་སྒྲའི་དོན་སྡེབ་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ་ཞེས་སུ་གྲགས་པའི་ཡིག་ཆ〔ཐོབ1ཕ1–6〕དེའི་དབུར་ཞང་ཞུང་འཕྲུལ་ཡིག་གི་ཀ་དཔེ་ཆ་ཚང་ཞིག་བཞུགས་ཡོད་པ་དེ་ནང་དུ་ངེས་སམ་སྙམས། ཚུལ་དེ་ལ་ངེས་ཤེས་རྙེད་ཐུབ་པའི་ཆ་རྐྱེན་ཁྱད་པར་ཅན་ཞིག་ནི་ཞང་ཞུང་ཁྱུང་ལུང་གི་རྒྱལ་པོ་ལིག་མི་རྐྱའི་ཕྱག་ཐམ་སྨན་རིའི་བླ་བྲང་གི་ནང་རྟེན་དུ་བཞུགས་ཡོད་པ་དེའི་ངོས་སུ་ཞང་ཞུང་ཡིག་རྒན་གྱི་ཚུགས་སུ༼ཁ་ཚན་པ་ཤང་ལིག་ཞི་ར་ཙ༽ཞེས་བྱ་བའི་ཡིག་འབྲུ་བརྒྱད་དེ། བོད་སྐད་དུ༼ཐམས་ཅད་དབང་བསྒྱུར་སྲིད་པའི་རྒྱལ་པོ༽ཞེས་བཀོད་པའི་ཕྱག་ཐམ་ད་ལྟའི་དུས་སུའང་སྨན་རི་བའི་རྟེན་སྒམ་དུ་དངོས་སུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་པས་ཤེས་ཐུབ་ལ། གནའ་དུས་ཀྱི་ཕྱག་ཐམ་ཕལ་མོ་ཆེ་ནི་རྒྱལ་པོ་གོང་རིམ་མམ་བླ་ཆེན་གོང་རིམ་གྱི་དུས་ནས་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་ལས་སུ་ཞིག་གིས་བེད་སྤྱོད་གནང་བ་དེ་རང་གིས་གསར་དུ་བཟོས་པའི་ཕྱག་ཐམ་ཤིན་ཏུ་ཉུང་བ་ཡིན་སྟབས། ལིག་མི་རྐྱའི་ཕྱག་ཐམ་འདིའང་ཁོང་གི་སྔོན་རོལ་དུ་བྱུང་བའི་རྒྱལ་པོ་གོང་མ་རྣམས་ཀྱི་ཕྱག་ཐམ་ཡིན་པ་ཤིན་ཏུ་སྲིད་ལ། ཕྱག་ཐམ་ནང་གི་ཡིག་གཟུགས་དེའང་ཆེས་སྔ་བའི་ཡིག་གཟུགས་ཤིག་ཡིན་པའང་ཤུགས་ཀྱིས་ ཤེས་ཐུབ་པ་ཡིན།
ལིག་མི་རྐྱའི་ཕྱག་ཐམ་དངོས་ཀྱི་དཔེ་བཤུས་ཕྱག་ཐམ་ནང་གི་ཡིག་གཟུགས་གསལ་བར་བཀོད་པའི་དཔེ་རིས།
ལིག་མི་རྐྱའི་ཕྱག་ཐམ་ནང་གི༼ཁ་ཚན་པ་ཤང་ལིག་ཞི་ར་ཙ༽ཞེས་པའི་ཡིག་འབྲུ་བརྒྱད་པོའི་གོ་དོན་བོད་སྐད་དུ ༼ཐམས་ཅད་དབང་བསྒྱུར་སྲིད་པའི་རྒྱལ་པོ༽ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ལ་འཇུག་ཅིང་ཕྱག་ཐམ་འདི་དུས་རིམ་གཉིས་པའི་ནང་གི་ཞང་ཞུང་ཁྱུང་ལུང་དངུལ་མཁར་གྱི་རྒྱལ་པོ་ལིག་མི་རྐྱའི་ཡིན་པ་སྐད་དུ་གྲགས་མོད། དངོས་དོན་དུ་ཞང་ཞུང་གི་སྐད་དུ༼ལིག་མི་༽དང༼ལིག་ཞི༽ཞེས་པ་དག་བོད་སྐད་དུ༼ སྲིད་པ་༽ལ་འཇུག་པ་དང་། ༼རྐྱ༽ཞེས་པ་ནི༼རྗེ་༽ཞེས་པ་སྟེ། ༼ལིག་མི་རྐྱ༼ཞེས་པའི་མཚན་དོན༼སྲིད་པའི་རྗེ༽ཡིན་སྟབས། མཚན་དེ་ནི་ཤིན་ཏུ་མངའ་དབང་ཆེ་བའི་རྒྱལ་པོ་རྣམས་ཀྱི་སྤྱི་མཚན་ཞིག་ལས་སྐུ་སྒེར་གྱི་མཚན་མིན་པས་ཕྱག་ཐམ་འདི་ནི་ཕལ་ཆེར་དུས་རིམ་གཉིས་པའི་སྐབས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་རྣམས་ནས་རིམ་པར་བརྒྱུད་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་སྲིད། ཞང་ཞུང་གི་སྨར་ཡིག་གམ་ཞང་ཞུང་ཡིག་རྒན་དུ་གྲགས་པ་དེའི་ཡིག་གཟུགས་ནི་གཤམ་གསལ།
ཞུང་སྨར་གྱི་སྐད་དང་ཞང་ཞུང་ཡིག་རྒན་གྱི་སྡེབ་སྦྱོར་ཇི་ལྟར་ཡིན་པའི་ཚུལ་དེ་བོན་གྱི་ཤེས་བྱ་རིག་པའི་གནས་ཀུན་ལ་མཁས་པའི་རྩེར་སོན་པ་དཔལ་ལྡན་ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱིས་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་ཆེན་པོ༼སངས་རྒྱས་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བསྟན་པའི་བྱུང་བ་བརྗོད་པའི་ལེགས་བཤད་སྐལ་བ་བཟང་པོའི་མགྲིན་རྒྱན་རབ་གསལ་ཆུ་ཤེལ་ནོར་བུའི་དོ་ཤལ༽ཞེས་བྱ་བའི་དབུའི་མཆོད་བརྗོད་དུ་སྐད་གཉིས་ཤན་སྦྱར་དུ་བཞུགས་པ་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ།
TXLMདབྱིན་ཡིག་འདི་རྩོམ་པ་པོ་ཁྱེད་ཀྱི་མིང་ཞིག་ཡིན་པས་བོད་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་ན་ལེགས། སྒྲིག་འགོད་ཅེས་པའི་ནང་ནས་རང་གིས་བསྒྱུར་ན་བསྒྱུར་ཐུབ་ངེས་རེད།